De Dokwerker

Wie was echt goed fout?

Naarmate ik me meer verdiepte in de Tweede Wereldoorlog begon het me steeds meer op te vallen dat er geen scheidslijn valt te trekken tussen 'goed' en fout'. Wat voor de een acceptabel is kan voor de ander over het randje zijn. Over velen kunnen we het eens zijn, die deugden niet. Maar een groter aantal dan ik altijd dacht vallen onder de categorie 'helden'.
Velen van hen kozen na de oorlog voor de anonimiteit, 'je deed wat je kon'.

Fout
Over de politie in Amsterdam kun je kort zijn, die waren fout. Er zal een enkeling tussen hebben gezeten die goede daden heeft verrricht, maar het merendel van de dienaars luisterden naar de opdrachten en voerden die zonder veel bezwaren uit. Ja, misschien had men het er soms wel eens moeilijk mee om midden in de nacht een gezin uit huis te trekken, Joodse baby's uit hun wieg te halen en protesterende vaders ongenadig hard in elkaar te slaan. Maar het 'eigen hachie' was doorgaans belangrijker.

Maarten Kuiper
Een naam die vaak opduikt, is die van Maarten Kuiper. Deze SD'er was betrokken bij de dood van onder andere Hannie Schaft (link) en de executie van 'de drie van de Bloemgracht 82' (link.)
Kuiper was politieman in Amsterdam en bevreesd. Hij was een veertiger die voor de SD werkte, de Sicherheitsdienst van de Duitsers. Hij was wreed als er een 'verdachte' moest worden verhoord. Zijn naam wordt ook genoemd als een van de betrokkenen bij het verraad van Anne Frank. Bij de Aktion Silbertanne (link) was hij zeer nauw betrokken, meer dan 50 mensen werden hierbij verwond of gedood.
Op 30 augustus 1948 werd het over hem uitgesproken doodsvonnis uitgevoerd.

Maar zo waren er natuurlijk ook veel andere ambtenaren. En vergeet de Joodsche Raad niet. Die stonden echt niet voor duivelse dilemma's. Deze mannen beslisten over leven en dood. Dat uiteindelijk alle Joden op transport werden gezet, inclusief de voltallige Joodsche Raad was te voorzien, maar tot aan het einde aan toe probeerden de twee leiders (Asscher en Cohen) hun lot in eigen hand te houden.
Zij overleefden als enigen van de duizenden leden tellende Joodsche Raad de oorlog.

Handelaren in geroofd Joods onroerend goed kregen na de oorlog kleine celstraffen terwijl veel kleine makelaars de dans ontsprongen. Veel van deze panden werden snel weer doorverkocht aan niet-Joden maar ook dikwijls verhuurd aan de Duitsers die daar vijf jaar lang grof geld voor betaalden. Willem Endstra is een van de makelaars die zijn na-oorlogse imperium kon bouwen op geld dat zijn voorouders op foute wijze hadden verkregen.
Ook notarissen lieten zich gebruiken door de Duitsers. Zij moesten officiële taxaties doen van bedrijven die door Joden werden gerund, die werden afgescheept met een schamele fooi voor wat voor hen van levensbelang was. Dat de belastingdienst later ook nog even kwam 'vangen' is eigenlijk schandalig.
...lees hier meer over de belastingdienst...

...lees hier verder over huizenroof...

Omstreden

Johan Heesters is verguisd in Nederland maar werd tot aan zijn dood (eind 2011) gezien als een held in Duitsland. Geen held in de zin van een oorlogsheld, maar op het gebied van zang. Heesters was geen lid van de Kultuurkamer zoals Wim Sonneveld en Karel Appel wel waren, maar Heesters werd altijd nagedragen ooit een concentratiekamp te hebben bezocht.
Zonder een oordeel over Heesters te geven wijs ik op de Nederlandse bedrijven die in de directe nabijheid van Nederlandse concentratiekampen vestigingen hadden en graag gebruik maakten van goedkope arbeidskrachten. Als iemand te zwak was geworden om te werken ging hij alsnog op transport naar Auschwitz.
We kopen nog altijd massaal de beeldbuizen.

Waarom deze pagina

Aan verering van foute en omstreden mensen doet De Dokwerker niet, iedere vorm van nationaal-socialisme is verwerpelijk en brengt mensen niet dichterbij elkaar. De kans op een vreedzame samenleving staat niet hoog in het vaandel van een nazi.
Maar er zijn twee dingen die ook vertelt moeten worden. Zogenaamde helden die fout waren in de oorlog terwijl sommigen voor kleine misstappen jarenlang verbannen werden uit de Nederlandse samenleving. Weer anderen werkten met de Duitsers samen met als enig doel zoveel mogelijk leed te besparen. 'Tien Joden opofferen om er één te redden'. Het klinkt wrang, maar als je zekerheid had dat er anders elf de gaskamers in zouden gaan is de keus te rechtvaardigen.

Naar schatting was 5% van de Nederlandse bevolking op de een of andere wijze betrokken bij het verzet, maar evenzovelen waren 'fout', zij hielpen de Duitsers een handje. Zo ontdekte een vrouw dat haar opa in de oorlog geen held was geweest, zoals zij altijd gedacht had. Hij werkte op het bevolkingsregister en speelde informatie door aan de SD.
5% was fout, 5% pleegde verzet, resteert 90% die niets deden.

Schaduwings- en Opsporingsdienst
Vanuit Londen werd er een pamflet naar Nederland gezonden, het zogenaamde signalementenblad. Er was een Schaduwings- en Opsporingsdienst in Nederland actief die er werk van maakte om Gestapo-agenten en andere ongure elementen onschadelijk te maken. Belangrijk was het om gegevens te verzamelen van zo nauwkeurig mogelijke persoonsbeschrijvingen en deze te verspreiden. Dit pamflet bevatte honderden namen en adressen en soms ook foto's van 'foute' Nederlanders.

Voorbeelden:
Valkenburg, Z.
Amstellaan 120 II Amsterdam
Heeft reeds drie maal Joden onderdak verleend tegen fl. 100,-- per maand bij vooruitbetaling. Na twee dagen verscheen dan de Gestapo en werden de Joden gearresteerd.

Brandy George of George Ridderhof
Ongeveer 50 jaar oud, loopt iets mank, maakt den indruk Belg te zijn. Komt geregeld in Brussel, Biedt aan wapens te vervoeren in melktankauto's. Hij beweert uit Engeland te zijn gekomen met opdracht om springladingen bij bruggen te verwijderen. Gebruikt de slagwoorden van Radio Oranje: 'George, het klopt als een zwerende duim' en over grootmoeder en bloemen. Hij werkt in Utrecht en had vroeger een adres in de Van Pallandstraat te Arnhem. Beloofde geld voor illegale organisaties door verkoop van juweelen.

Nicolaas Catherinus van der weerd
geboren 6.4,1910, wonende 2de Helmerstraat 27 beletage
Zegt Joden naar Engeland te kunnen helpen, maar levert ze uit

Egmond, A.v.
Holbeinstraat 22 hs, Amsterdam
Gestapo-agent
Schuilnaam Eist

Bernardus, Johannes Smit, geboren 16.10.1894
Eutcrpcstraat 23 hs, Amsterdam
Zeer gevaarlijk. Bij hem woont Mej. Elisabclh Marie Antoinette de Bourbon, geboren 4.10.1906 te Valkenburg. Samen hebben zij gewoond in Apeldoorn, Jachtlaan 40. Bij hun vestiging te Amsterdam wilden zij zich niet laten inschrijven, Zij noemt zich Princesse E. M . A. de Bourbon
Is zeer gevaarlijk

Gerardus Ganzevlies
geboren Putten
Van Spilbergenstraat 119 hs, Amsterdam.
Was vroeger constructie arbeider. Geeft voor valsche persoonsbewijzen te kunnen leveren en speelt zijn slachtoffers in handen van den S.S. Gotzmann een beambte van den S.S. gebruikt hem als tusschenpersoon
Gestapo-agent

J. Bosch
Reguliersgracht 80 hs, Amsterdam
Gestapo-agent

Elfrieda, Pauline de Vries
Roelof Hartstraat 14, hs, Amsterdam
Handelt in opdracht van deSicherheitspolizei in persoonsbewijzen en helpt zoogenaamd

ST1ENSTRA, zich noemende Willy den Hartog, Anton Damen of Ir. den Hartog
Oud ong. 35 jaar. Broer van den inspecteur van de Prijsbeheersching Stienstra te den Haag. Laatst bekende adres Amstelkade 150 te Amsterdam
Signalement: lang 1.85 m., ovaal gelaat, tanige gelaatskleur, haar donker eenigszins grijzend, gang slungelachtig, hoog in den rug, zwaait met eene arm
Heeft een tijd lang medegewerkt aan een organisatie in het Zuiden en daarna verraad gepleegd

Wellicht interesseert het je om het pamflet te zien, BEKIJK HET HIER.

Omstreden

Hans Calmeyer
Hans Hirschfeld
Jacques van Tol
Johan Heesters

Fout

Drie van Breda
Foute politie
Hanns Rauter
John Demjanjuk
Klaas Faber
Pieter Menten
Veroordeelden