De Dokwerker

De Tweede Wereldoorlog met een link naar Amsterdam


Door de ogen van Ben Verzet

Film: Der Untergang

Leeftijdsgrens
Soms krijgt een film een aanduiding acht, soms twaalf jaar. Films over de Tweede Wereldoorlog zijn altijd gruwelijk maar vertellen wel een verhaal dat iedereen moet kennen. Het ene kind kijkt horrorfilms en ligt er niet wakker van. Sommige volwassenen kunnen de beelden uit de Tweede Wereldoorlog niet aanzien.
In principe zou er, vind ik, geen leeftijdsindicatie gehangen moeten worden aan films die over de Tweede Wereldoorlog gaan, immers, het waren ook miljoenen kinderen die toen leden.
Iedereen kan voor zichzelf, en anders ouders voor hun kind, wel bepalen of het het juiste moment is een oorlogsfilm te bekijken.

De twee grootste verschillen tussen een Amerikaanse en een Duitse oorlogsfilm vind ik altijd, een Duitser moet Duits praten en geen 'Indianenengels', en een Amerikaanse film is doordrenkt van commercie (Tom Cruise in Valkyrie) terwijl een Duitse oorlogsprent zo natuurgetrouw mogelijk tracht te zijn, waarschijnlijk mede vanwege het eeuwige schuldgevoel dat Duitsers hebben.

Klassieker
In 2004 zag ik Der Untergang in de bioscoop, een paar jaar later kocht ik de DVD, als een soort van naslagwerk omdat er zoveel elementen in de film zitten die ik nog eens vanuit een ander perspectief wilde bekijken. Schindler's List bevindt zich in dezelfde categorie.
De rol van Eva Braun in de film wordt anders belicht dan dat die in werkelijkheid misschien geweest is maar juist het feit dat de makers van Der Untergang veel research hebben gedaan kan de gedachte sterken dat het beeld dat we altijd hebben gehad van Eva Braun misschien wel iets moest worden bijgesteld.

Voor de beeldvorming zijn dit soort films geweldig. Valkyrie voegt minder toe omdat die slechts gaat over één van de meer dan tien, eveneens mislukte, pogingen Adolf Hitler van het leven te beroven.
Hoewel Der Untergang slechts een paar dagen uit het leven van een waanzinnige laat zien krijg je een goed beeld van de psyche van deze man. Ook zul je begrijpen waarom mensen als Johan Heesters en oud waffen-SS'ers (zie de documentaire 'Zwarte Soldaten') Hitler een aardige man vonden.

De film

Het script voor een film die zich in het verleden afspeelt moet opgetekend worden uit de mond van overlevenden. Hiervoor tekenden een aantal personen die ik al noemde op DEZE PAGINA.
Traudl Junge is secretaresse van Hitler en zal nog tot ver na de oorlog leven. Zij gaat met Adolf begin 1945 mee naar de bunker in Berlijn. Dit is niet zomaar een kamertje onder de grond maar omvat meerdere kamers (zie tekening onderaan deze pagina) waar zo'n dertig mensen tegelijkertijd kunnen verblijven. Zelfs Adolfs' hond (Blondi) verbleef enkele weken permanent onder de grond.

Toen na de oorlog de Russen, Duitsers en Amerikanen de bunker wilden opblazen lukte dat niet. Vandaag de dag herinnert boven de grond niets meer aan de bunker maar onder de huidige parkeerplaats bevinden zich nog altijd de betonnen bodemplaat en enkele muren, misschien wel complete vertrekken. Er staat een groot bord met informatie voor het parkeerterrein.

De film is gebaseerd op het boek 'de laatste dagen van Hitler' van historicus Joachim Fest en het boek 'Bis zur letzten Stunde. Hitlers Sekretärin erzählt ihr Leben' van Traudl Junge. Traudl Junge

Zoals gezegd, het is begin 1945. Frankrijk, België en Zuid-Nederland zijn al maanden bevrijd maar de Duitsers weigeren te capituleren. Terwijl ze in het oosten opgejaagd worden door de Russen houden ze bij Arnhem stand waardoor de as richting de kust stand houd als bezet gebied.
Het terugtrekken van de Duitsers om zich in het westen te hergroeperen gaat gepaard met geallieerde luchtsteun aan de Russen die de Duitsers in het oosten terugdringen. Berlijn wordt beetje bij beetje afgebroken.

Ik verraad er niets mee als ik zeg dat Hitler op 30 april 1945 de dood vindt, tien dagen daarvoor is de strijd eigenlijk al hopeloos en proberen zijn officieren Hitler in de bunker te doen beseffen dat er geen hoop meer is, de vijandelijke troepen staan op tien kilometer van Berlijn.
Hitler kan dan nog vluchten, zoals zovelen in de laatste week van april en de eerste week van mei 1945 deden. Hij weigert, dan liever zelfmoord, zo zou Hitler meerdere malen hebben laten weten.

Cyanide
Alle aanwezigen in de bunker die bij Hitler willen blijven krijgen een pil om een eind aan hun leven te maken. Kinderen (zes van Goebbels) zouden eerst een verdoving krijgen en daarna een cyanidepil.
De eerst getrouwenen van Adolf vallen hem af, Hitler wordt paranoïde, hij kan maar niet begrijpen dat niemand ziet wat hij ziet: de totale overwinning is nabij. Dit dus terwijl de Russen nagenoeg aan de deur staan.

Op 20 april 1945 viert Hitler noodgedwongen zijn verjaardag in de bunker, negen dagen later realiseert hij zich dat hij moet opgeven. Hij trouwt met zijn Eva die meer van hem houdt dan van haar eigen familie die deels door een rechtstreekse opdracht van Hitler zijn omgekomen.
Traudl Junge, de secretaresse, tekent op 29 april 1945 uit de mond van Hitler op wie zijn opvolger moet worden en wat er met zijn nalatenschap moet gebeuren. Aan Goebbels draagt hij op dat zijn lichaam en dat van Eva na hun zelfmoord verbrand moet worden.

Aardige Hitler
De Duitse pers was minder lovend over de film Der Untergang dan de buitenlandse critici omdat Hitler er 'te vriendelijk en te menselijk' vanaf zou zijn gekomen in de persoon van Bruno Ganz die Hitler speelt. Gevreesd werd voor een verheerlijking van Adolf Hitler.
Ganz speelde de rol omdat hij zelf, net als vele anderen, dacht dat alleen hij een Adolf Hitler zou kunnen neerzetten die tegelijkertijd sympathiek en meedogenloos was. En daarin heeft hij gelijk, de film is in zijn soort een klassieker geworden, zeer waarheidsgetrouw, tot aan de as van Hitler.
Een stukje mysterie is en blijft dus onopgelost.

OVERZICHT FILMS OVER DE TWEEDE WERELDOORLOG

Andere pagina's over Adolf Hitler:
  Tijdlijn Hitler
  Mein Kampf
  Hitlers' inspiratie
  De aanslagen
  Berchtesgaden
  Dubbelgangers
  De laatste dagen van Hitler
  Hitlers eigenaardigheden
  Hitlers' dood
  Hitler leeft!


Ben Verzet

Per e-mail kun je mij altijd een vraag stellen.
Email De Dokwerker (Ben Verzet)

Alle onderwerpen van De Dokwerker

Saving private ryan Dirty dozen Ingezonden In oorlog Februaristaking Wiedergutmachung Auschwitz charlatan Foute bedrijven Jaap van velzen Oorlogsdoden Nazis zuid-amerika Zwartboek Kipp Japanse schindler Katyn Interneringskampen amsterdam Jodenmanussie Berchtesgaden Joodse invalide Ns Gaarkeukens Amsterdammers Reguliersgracht Hendrik zeeman Ovenbouwers Linie crossers Nvm Fotos Schwabmunchen Patton Ben strik Rudolf hess Dodenherdenking Speech koning dodenherdenking 2020 Bart de kok Denemarken Cs-6 Lindemans kingkong Oorlogsverhaal leo Verkrachting Nieuws archief 08 Schindlers list Casa inalco Belastingen Het parool Bridge kwai Nieuws archief 06 Der untergang Conspiracy Overlevende auschwitz Bevrijdingsdag Burgemeester amsterdam wo2 Adressen Ggz Kamp amersfoort Russenoorlog George patton Great escape Jordaan oproer Raffle Diaspora Laatste woorden mussert Titus brandsma Meer kampen wo2 Westerbork Johan heesters Noorder begraafplaats Efraim zuroff Nieuws archief 01 Termen tweede wereldoorlog Francisco boix Kadaster Contact Velser affaire De bezem Waalsdorpervlakte Nederlandsindie C en a Columns tweede wereldoorlog Oproep Oorlogsverhalen Hortusplantsoen Lippmann rosenthal Yad vashem Odessa Jeane zwinkels Radio oranje Prins bernhard Nieuws archief 03 Schietpartij marnixstraat Voortvluchtige oorlogsmisdadigers Pontonbrug Frieda menco Klaas faber Oorlogsfilms Duits verzet Fusilladeplaats weteringcircuit Schietpartij 7mei amstelveenseweg Wally van hall Fritz bauer Boeren Bloeme evers-emden Darkest hour Putdeksels wandeling noord Oproep04 Project siege Inglourious basterds Goudroof Roma sinti Schaduwkade Niod Lodewijk ernst visser Tatra t87 Bontroof Base Harry verheij De aanslag harry mulisch Werkstuk Oorlogshelden Zalman gradowski Bevrijdingslinde Als twee druppels water Joden in de wereld Anton de kom Gustav weler Miep oranje Nsb Alwyn collinson Film bankier Imhoff Disclaimer Siert bruins Asterdorp Moos cohen Joodse spelling Videos Toneelstuk anne Kampen wo2 Hitlers laatste dag Paul de groot Kurt becher Pater bleijs Herman elteschool Rob cohen Portugese synagoge Documentaire dedokwerker Al hoesseini Hitler leeft Sonny boy Les heritiers Gemmeker Grebbeberg Gerrit van der veen Johan van hulst Walter suskind Jakiw palij Jodenhoek wandeling01 Unter bauern Aanleiding tweede wereldoorlog Bariloche Saint soldiers Erelijst gevallenen Kerkstraat Jo spier Hollandsche schouwburg Wo2 stakingen Oorlogsschade Kopgeld Staatsgreep De overval Kamp prins bernhard Verzetskruis Kunstroof Wilhelmus Rapenburgerstraat Februaristaking herdenking 2016 Getto Stalag17 Aanslagen op hitler Hitlerpensioen Artis Hans teengs gerritsen D-day 1945-1948 Onbekendegracht Hendrik koot Bom kinkerbuurt Vaticaan Bert vromen Rode kruis Demjanjuk Jan koopmans Rolls royce De dokwerker Joodse huizen Joop wolff Hollandia kattenburg Tonny van renterghem De dam Heinrich boere Rede wilhelmina 291943 Pieter gerbrandy Aanklacht wo2 Dries riphagen Stadsschouwburg Fusillaties rozenoord Erebegraafplaats Zwarte front Tijdlijn adolf hitler Bombardementen amsterdam Hans calmeyer Generaal winkelman Drie van breda Hell and back Longest day Klokkenroof Staalstraat Joodse raad Treblinka Sobibor film Bombardement rotterdam Max leons Karl donitz Verzetsmuseum amsterdam Medisch contact Raoul wallenberg Jodenhoek wandeling04 Elfstedentocht Boy striped Hitlers eigenaardigheden Zwaar water Mauthausen Wo2 schande Guns navarone Polen Jan zwartendijk Nieuws archief 05 Mokums Gebouw de bazel Jodenhoek wandeling03 Red house report Homos en nazis Aha Ravensbruck Nieuws archief 09 Buchenwald hek zandvoort Oorlogsmuseum The pianist Heydrich Jacques van tol Sink the bismarck Anne frank verraden Miep gies Vliegtuigcrash amsterdam noord Bureau opk Concentratiekampen Piet meerburg Vernietigingskamp Eva tas Adolf van nol Soldaat van oranje Beethovenstraat Duits bestuur Maria altmann Der hauptman Onderduikers Kolven Gedenkplaat bloemgracht82 De ijssalon Boys from brazil Bom vanderpek Huis annefrank merwedeplein Auschwitz herdenking Wo2 pamfletten Fout omstreden 1948 later Philip mechanicus Enigma Politie amsterdam Bet van beeren Eerste film tweede wereldoorlog Fotos kamp westerbork Canada vrijstaat voor nazis Tijdlijn tweede wereldoorlog Jonkheer roel Mussert Straatnamen tijdens wo2 Nieuwezijds voorburgwal Hongerwinter Oproep06 Eagle landed Albert speer Het grote gebod Nederlandsche unie Aktion reinhard Zweden Pastorale Neurenberg Hoffmann Schietpartij cs amsterdam Nazi-artsen Rosenstrasse Joseph kolkman Anne frank boom Nederlands indie Hans hirschfeld Kellys heroes Oorlogswinter Arbeitseinsatz Joep henneboel Martin bormann Ontjoden Kinderen wo2 Schaduw overwinning Bommen wo2 Marinus jansen Reglement vva Das boot Bommenkaart amsterdam Jodenkwartier U-boot Unbroken Verzetsmonument Fokker bombardementen Bloemgracht82 Matzes Ss vrouwen Joodse synagoge Wannsee Dagboek vervolg Goelag Nu of nooit Jom hashoa Piet nak Aanslag bevolkingsregister Ben verzet Jodentram Jacob luitjens Opsporing nazis Index Terdoodveroordeeld Klokkenluider Subkampen Wo2 overpijnzing Oorlogsverhaal frans Dossiers openbaar 2021 Dagboek anne frank Wo2 onderscheiding aanvragen Moffen Po box 1142 Barneveld groep Jazzverbod Ans van dijk Oproep03 Hannie schaft Auschwitz Theresienstadt Hermans hetbehoudenhuis Kamptaal Namen monument Tora Son of saul Geroofde meubels Tante truus Reve de avonden Kristallnacht Plaquette hb Frieda belinfante Cabr Westerweelgroep Nazis Tatoeage auschwitz Oproep07 Anne frank Plaats een steen Kamp vught Amsterdamse bos Hoofdrolspelers wo2 Amsterdam wo2 Marnixstraat Mengele Jaap kaas Jodenjacht Oranjevrijbuiters Pers tweede wereldoorlog Operation amsterdam Ajax Het verzet Wilhelmina Groep 2000 Negationisme Pieter menten Indische kwestie Lou jansen Ko stevense Jose bosma Davidster Fiets inleveren wo2 Cross of iron Oskar schindler Bob scholte Slobodan mitric Karl lueger Fosforbommen Hitler Marokkaanse joden Schietpartij dedam Riphagen Wahler gosdek Moffenmeiden Meisje met rode haar Oorlogsverhaal johan2 Begraafplaats oosterbeek arnhem Surinaamse joden Atoombommen japan Verzetsherdenkingskruis Annefrankstraat Noodgeld Bergen-belsen Vichy Casablanca Nieuws Walt disney Walter rauff Muziekroof Horst schumann Walter suskind film Loe de jong Oproep05 Jerrycan Mirjam ohringer Theo dobbe Zwitserland Karel bonnekamp Holocaust museum Nieuws archief 04 Aow oud gedienden Inval familie frank Nieuws archief 07 Sobibor Shalom Herdenkingen Adolf hitler Eduard veterman Valkyrie Oproep01 Hanns rauter Stadhoudersbrief Muhlberg Deutsche reichsbahn Aristides de sousa mendes do amaral e abranches Plein 40-45 As onderwijzerhof Scarlet black Illegale parool Majoor bosshardt Come and see Journalist venema Pp groep Tina strobos Mein kampf Zwarte soldaten Verlies nederlanderschap Oorlogsverhaal johan Nieuwe kerkstraat Defiance Josef thorak Duitse grond werd nederlands Willem sassen Duivenbrigade Abraham puls SHOAH documentaire Carlton hotel Boksschool olympia Brug te ver Huizenroof Karel walet Amsterdamse verzetshelden Oproep02 Oskar groning Silbertanne Ss nebenstelle Jojo rabbit Dachau Hermans damokles Atlas Jodenhoek wandeling02 Sociaal Realisme