De Dokwerker

Museumplein

Weinig herinnerd nog aan de Tweede Wereldoorlog als je over het Museumplein loopt, of het moet de ijzeren zuilengroep 'Vrouwen van Ravensbrück' zijn.
Veel vrouwen waren in het Nederlandse kamp Vught terechtgekomen, op het einde van de oorlog waren de taferelen daar zeer chaotisch, de Duitsers wilden niet dat de oprukkende geallieerden zouden ontdekken hoe slecht de gevangenen door hen waren behandeld.
Daarop werden 652 Nederlandse vrouwen op transport gesteld naar Kamp Ravensbrück.



Het bronzen Zigeunermonument 'Hel en Vuur' (een gezin dat vlucht voor een man, oplaaiend vuur op het plein) is geplaatst ter nagedachtenis aan de duizenden Roma en Sinti die in de Tweede Wereldoorlog zijn vermoord.

Museumplein, voor burgers verboden

Zo werd het plein al snel na de inval in 1940 door de Duitsers ingenomen en gebruikt voor bijeenkomsten en parades. Diverse gebouwen werden er betrokken door het leger en de politie. Later werd het gehele plein afgesloten en voor burgers tot verboden gebied verklaard.
Joodse bewoners rondom het plein werden opgepakt en gedeporteerd naar concentratiekampen, zij kwamen meestal niet meer terug.

De bezetting van de stad werd vanaf het Museumplein gecoördineerd. de leider van de NSB, Anton Mussert, ging op het einde van de oorlog aan het plein wonen.
Op de hoek van het Museumplein (nummer 19), waar nu het Amerikaans Consulaat zit, was voor de oorlog het consulaat van Duitsland gevestigd. De hoogste Duitser in Amsterdam op het moment van de Duitse inval was Hans Böhmcker en nam zijn intrek in de riante villa.
Het pand werd in 1912 gebouwd door Baron Willem Frederik van Heukelom, in januari 1938 werd het gebouw door de weduwe van de baron verkocht aan de Duitse regering die drie maanden later toestemming kregen om het pand te gebruiken als consulaat.

Toen het einde van de oorlog en de nederlaag van de Duitsers aanstaande waren moesten de Duitsers het gebouw verlaten. Ruim na de bevrijding kreeg de Amerikaanse regering toestemming om vanaf 1 augsutus 1945 het gebouw als consulaat te gebruiken. Na drie jaar huur kochten de Amerikanen het pand van de Nederlandse Regering.

In de panden ernaast op de nummers 11, 13, 15 en 17 zat onder andere het Quartieramt, een gemeentelijke dienst die de boeken bijhield over en het onderdak regelde van de aanwezige Duitse militairen.

Ook de leiding van het Duitse leger had hun intrek genomen in de prachtige villa's. Hier werd het voltallige ambtenaren- en politie-apparaat aangestuurd.
In het gebouw van de Christelijke HBS aan het Museumplein (exacte locatie Adama Van Scheltemaplein/ Moreelsestraat 21) was de SD deportatie-organisatie van de nazi's gevestigd, de geallieerden bombardeerden het gebouw op 26 november 1944. Exact heeft men dat niet vast kunnen stellen, maar naar verluidt zijn er 40 huizen vernield en stierven er meer dan 50 mensen.
In het gebouw van de Christelijke HBS werd de deportatie van meer dan 70.000 Amsterdamse Joden georganiseerd, ook vonden er martelingen plaats.

Viering inval in Rusland

Op vrijdagavond 27 juni 1941 werd er op het Museumplein een door de NSDAP en NSB georganiseerde manifestatie gehouden om te vieren dat Hitler op 22 juni Rusland was binnengevallen.
Tienduizenden mensen woonden de 'viering' bij.


Bij de manifestatie waren onder andere Arthur Seyss-Inquart (Rijkscommissaris in de bezette Nederlandse gebieden) en Anton Mussert (leider van de Nationaal-Socialistische Beweging) aanwezig om de toehoorders ervan te overtuigen dat de inval in Rusland (Operatie Barbarossa) noodzakelijk was.
Seyss-Inquart ging zelfs zo ver dat hij zei dat Duitsland vocht voor het behoud van de Europese beschaving.

Bunkers, kanonnen en prikkeldraad op het Museumplein

In 1943 werd het Museumplein door de Duitsers afgezet met prikkeldraad, bouwden er grote bunkers en plaatsten er zoeklichten en luchtafweergeschut. De bunkers werden na de oorlog afgebroken, de laatste op 26 januari 1953.
De bunkers op het Museumplein werden gebouwd vanwege het grote risico op bombardementen door de geallieerden. Op het dak stond er een geschut, een van de bunkers was speciaal gebouwd om Duitse manschappen in onder te brengen. Enkele bunkers werden direct na de oorlog gesloopt.