De Dokwerker

De Tweede Wereldoorlog met een link naar Amsterdam


Door de ogen van Ben Verzet

Kadaster


Allereerst maar eens de vraag 'wat doet het kadaster' beantwoorden. Het Kadaster registreert alle grond en gebouwen in Nederland en van wie dit is en of er een schuld (hypotheek) op zit.

Nederland is 'goed' in het bijhouden van wie wat is, waar je woont en wat je bezit. Niet alle bestanden waren even goed op orde tijdens de oorlog, zo is nooit vastgesteld wie er allemaal zicht had op het Achterhuis aan de Prinsengracht waar Anne Frank en zeven anderen ondergedoken zaten.
Hierdoor kon ook niet worden vastgesteld wie de acht wellicht had verraden. Het Bevolkingsregister (klik hier) van Amsterdam werd door het verzet als een bedreiging van de veilgheid van veel Amsterdammers gezien, daarom werd er gepoogd het gebouw met daarin alle kaarten met gegevens over de Amsterdamse bevoling te vernietigen.

Rond de 500.000 Nederlanders moesten tijdens de bezetting verplicht werken in Duitsland. In Nederland probeerden bedrijven van zoveel mogelijk personeelsleden 'onmisbare'schakels te maken, maar lang trapten de Duitsers daar niet in. Ook het Kadaster haalde een truc uit.
Op 1 januari 1941 werd de Dienst voor Buitengewoon Landmeetkundig Werk (kortweg BLW) ingesteld. Onder het mom dat er veel landmeetkundig werk moest worden uitgevoerd door het grote aantal ruilverkavelingen waren veel medewerkers van het Kadaster 'noodzakelijk'. Als een klus geklaard was begon met gewoon met een schoon dossier, het oude werd vernietigd, de Duitsers hadden géén idee.

Het Kadaster had meerdere kantoren in Nederland, die deden 'op papier' vaak hetzelfde werk, de administraties werden niet naast elkaar gelegd. De baas van kantoor Eindhoven maakte het nog bonter. Hij moest opgeven hoeveel medewerkers hij onder de 25 jaar had, hij op: nul. Later moest hij opgeven hoeveel mannen ouder dan 25 jaar waren, ook toen gaf hij op: nul.
Doordat de instanties elkaar heen werkten, kwam hij er goed vanaf en werd geen van zijn medewerkers tewerkgesteld in Duitsland.

Onder Duits bewind

Al vrij snel na de inval in Nederland kwam het Kadaster onder leiding van een Duitse 'Vertreter' te staan, in november kreeg directeur A. van Hengel ontslag en werd hij opgevolgd door Hauptmann Feige. De topografische dienst werd naar Utrecht verplaatst, de medewerkers moesten kaarten maken voor de Duitsers.

Niet-Joodverklaring

Met een niet-Joodverklaring (Ariërverklaring) dienden werknemers te verklaren geen Joodse voorouders te hebben. Wie de verklaring niet tekende kreeg direct ontslag. In oktober 1940 kregen alle medewerkers van het Kadaster de opdracht de verklaring in te vullen, niet veel later werden alle Joodse werknemers ontslagen.

De helden bij het Kadaster

Christine van Heesch, 29 jaar (1915-1944)
Willem Anton de Boone, 34 jaar (1911-1945)
Eduard Jacobus Wilbrink, 31 jaar (1914-1945)
Henry Hansen, na zijn arrestatie is nooit meer iets van hem vernomen

Christine was samen met haar vriend lid van een knokploeg, maar werden verraden, toch vonden de Duitsers hen niet. Helaas blies de bezetter het pand op waar zij zich in verschuilden waardoor beiden he tleven lieten.
Ook Willem zat bij een knokploeg, zij werden verraden door een eerder gevangen genomen lid, niet veel later werden de opgepakte leden vermoord.
Eduard zat in de gevangenis en werd door de Duitsers gefusilleerd als vergelding voor de aanslag op Hanns Rauter, de hoogste SS'er tijdens bezet Nederland. Eduard had niets met de aanslag te maken.

Henry deed tijdens de oorlog spionagewerk voor de regering in ballingschap (in Londen) en gaf leiding aan een sabotage-organisatie in Noord-Brabant. Hij werd verraden en gearresteerd, helaas is er niet bekend wat er daarna met hem is gebeurd.

Het Kadaster moest veel door de Duitsers geroofd onroerend goed in de boeken verwerken.

Dit onderwerp is gebaseerd op het boek 'Het Kadaster in de oorlog' van Zacharias Klaasse (conservator van het Kadaster museum in Nijmegen). U kunt dit boek gratis in de vorm e-book (pdf) aanvragen bij de afdeling Communicatie van het Kadaster.

Ben Verzet

Per e-mail kun je mij altijd een vraag stellen.
Email De Dokwerker (Ben Verzet)

Alle onderwerpen van De Dokwerker

Saving private ryan Dirty dozen Ingezonden In oorlog Februaristaking Wiedergutmachung Auschwitz charlatan Foute bedrijven Jaap van velzen Oorlogsdoden Nazis zuid-amerika Zwartboek Kipp Japanse schindler Katyn Interneringskampen amsterdam Jodenmanussie Berchtesgaden Joodse invalide Ns Gaarkeukens Amsterdammers Reguliersgracht Hendrik zeeman Ovenbouwers Linie crossers Nvm Fotos Schwabmunchen Patton Ben strik Rudolf hess Dodenherdenking Speech koning dodenherdenking 2020 Bart de kok Denemarken Cs-6 Lindemans kingkong Oorlogsverhaal leo Verkrachting Nieuws archief 08 Schindlers list Casa inalco Belastingen Het parool Bridge kwai Nieuws archief 06 Der untergang Conspiracy Overlevende auschwitz Bevrijdingsdag Burgemeester amsterdam wo2 Adressen Ggz Kamp amersfoort Russenoorlog George patton Great escape Jordaan oproer Raffle Diaspora Laatste woorden mussert Titus brandsma Meer kampen wo2 Westerbork Johan heesters Noorder begraafplaats Efraim zuroff Nieuws archief 01 Termen tweede wereldoorlog Francisco boix Kadaster Contact Velser affaire De bezem Waalsdorpervlakte Nederlandsindie C en a Columns tweede wereldoorlog Oproep Oorlogsverhalen Hortusplantsoen Lippmann rosenthal Yad vashem Odessa Jeane zwinkels Radio oranje Prins bernhard Nieuws archief 03 Schietpartij marnixstraat Voortvluchtige oorlogsmisdadigers Pontonbrug Frieda menco Klaas faber Oorlogsfilms Duits verzet Fusilladeplaats weteringcircuit Schietpartij 7mei amstelveenseweg Wally van hall Fritz bauer Boeren Bloeme evers-emden Darkest hour Putdeksels wandeling noord Oproep04 Project siege Inglourious basterds Goudroof Roma sinti Schaduwkade Niod Lodewijk ernst visser Tatra t87 Bontroof Base Harry verheij De aanslag harry mulisch Werkstuk Oorlogshelden Zalman gradowski Bevrijdingslinde Als twee druppels water Joden in de wereld Anton de kom Gustav weler Miep oranje Nsb Alwyn collinson Film bankier Imhoff Disclaimer Siert bruins Asterdorp Moos cohen Joodse spelling Videos Toneelstuk anne Kampen wo2 Hitlers laatste dag Paul de groot Kurt becher Pater bleijs Herman elteschool Rob cohen Portugese synagoge Documentaire dedokwerker Al hoesseini Hitler leeft Sonny boy Les heritiers Gemmeker Grebbeberg Gerrit van der veen Johan van hulst Walter suskind Jakiw palij Jodenhoek wandeling01 Unter bauern Aanleiding tweede wereldoorlog Bariloche Saint soldiers Erelijst gevallenen Kerkstraat Jo spier Hollandsche schouwburg Wo2 stakingen Oorlogsschade Kopgeld Staatsgreep De overval Kamp prins bernhard Verzetskruis Kunstroof Wilhelmus Rapenburgerstraat Februaristaking herdenking 2016 Getto Stalag17 Aanslagen op hitler Hitlerpensioen Artis Hans teengs gerritsen D-day 1945-1948 Onbekendegracht Hendrik koot Bom kinkerbuurt Vaticaan Bert vromen Rode kruis Demjanjuk Jan koopmans Rolls royce De dokwerker Joodse huizen Joop wolff Hollandia kattenburg Tonny van renterghem De dam Heinrich boere Rede wilhelmina 291943 Pieter gerbrandy Aanklacht wo2 Dries riphagen Stadsschouwburg Fusillaties rozenoord Erebegraafplaats Zwarte front Tijdlijn adolf hitler Bombardementen amsterdam Hans calmeyer Generaal winkelman Drie van breda Hell and back Longest day Klokkenroof Staalstraat Joodse raad Treblinka Sobibor film Bombardement rotterdam Max leons Karl donitz Verzetsmuseum amsterdam Medisch contact Raoul wallenberg Jodenhoek wandeling04 Elfstedentocht Boy striped Hitlers eigenaardigheden Zwaar water Mauthausen Wo2 schande Guns navarone Polen Jan zwartendijk Nieuws archief 05 Mokums Gebouw de bazel Jodenhoek wandeling03 Red house report Homos en nazis Aha Ravensbruck Nieuws archief 09 Buchenwald hek zandvoort Oorlogsmuseum The pianist Heydrich Jacques van tol Sink the bismarck Anne frank verraden Miep gies Vliegtuigcrash amsterdam noord Bureau opk Concentratiekampen Piet meerburg Vernietigingskamp Eva tas Adolf van nol Soldaat van oranje Beethovenstraat Duits bestuur Maria altmann Der hauptman Onderduikers Kolven Gedenkplaat bloemgracht82 De ijssalon Boys from brazil Bom vanderpek Huis annefrank merwedeplein Auschwitz herdenking Wo2 pamfletten Fout omstreden 1948 later Philip mechanicus Enigma Politie amsterdam Bet van beeren Eerste film tweede wereldoorlog Fotos kamp westerbork Canada vrijstaat voor nazis Tijdlijn tweede wereldoorlog Jonkheer roel Mussert Straatnamen tijdens wo2 Nieuwezijds voorburgwal Hongerwinter Oproep06 Eagle landed Albert speer Het grote gebod Nederlandsche unie Aktion reinhard Zweden Pastorale Neurenberg Hoffmann Schietpartij cs amsterdam Nazi-artsen Rosenstrasse Joseph kolkman Anne frank boom Nederlands indie Hans hirschfeld Kellys heroes Oorlogswinter Arbeitseinsatz Joep henneboel Martin bormann Ontjoden Kinderen wo2 Schaduw overwinning Bommen wo2 Marinus jansen Reglement vva Das boot Bommenkaart amsterdam Jodenkwartier U-boot Unbroken Verzetsmonument Fokker bombardementen Bloemgracht82 Matzes Ss vrouwen Joodse synagoge Wannsee Dagboek vervolg Goelag Nu of nooit Jom hashoa Piet nak Aanslag bevolkingsregister Ben verzet Jodentram Jacob luitjens Opsporing nazis Index Terdoodveroordeeld Klokkenluider Subkampen Wo2 overpijnzing Oorlogsverhaal frans Dossiers openbaar 2021 Dagboek anne frank Wo2 onderscheiding aanvragen Moffen Po box 1142 Barneveld groep Jazzverbod Ans van dijk Oproep03 Hannie schaft Auschwitz Theresienstadt Hermans hetbehoudenhuis Kamptaal Namen monument Tora Son of saul Geroofde meubels Tante truus Reve de avonden Kristallnacht Plaquette hb Frieda belinfante Cabr Westerweelgroep Nazis Tatoeage auschwitz Oproep07 Anne frank Plaats een steen Kamp vught Amsterdamse bos Hoofdrolspelers wo2 Amsterdam wo2 Marnixstraat Mengele Jaap kaas Jodenjacht Oranjevrijbuiters Pers tweede wereldoorlog Operation amsterdam Ajax Het verzet Wilhelmina Groep 2000 Negationisme Pieter menten Indische kwestie Lou jansen Ko stevense Jose bosma Davidster Fiets inleveren wo2 Cross of iron Oskar schindler Bob scholte Slobodan mitric Karl lueger Fosforbommen Hitler Marokkaanse joden Schietpartij dedam Riphagen Wahler gosdek Moffenmeiden Meisje met rode haar Oorlogsverhaal johan2 Begraafplaats oosterbeek arnhem Surinaamse joden Atoombommen japan Verzetsherdenkingskruis Annefrankstraat Noodgeld Bergen-belsen Vichy Casablanca Nieuws Walt disney Walter rauff Muziekroof Horst schumann Walter suskind film Loe de jong Oproep05 Jerrycan Mirjam ohringer Theo dobbe Zwitserland Karel bonnekamp Holocaust museum Nieuws archief 04 Aow oud gedienden Inval familie frank Nieuws archief 07 Sobibor Shalom Herdenkingen Adolf hitler Eduard veterman Valkyrie Oproep01 Hanns rauter Stadhoudersbrief Muhlberg Deutsche reichsbahn Aristides de sousa mendes do amaral e abranches Plein 40-45 As onderwijzerhof Scarlet black Illegale parool Majoor bosshardt Come and see Journalist venema Pp groep Tina strobos Mein kampf Zwarte soldaten Verlies nederlanderschap Oorlogsverhaal johan Nieuwe kerkstraat Defiance Josef thorak Duitse grond werd nederlands Willem sassen Duivenbrigade Abraham puls SHOAH documentaire Carlton hotel Boksschool olympia Brug te ver Huizenroof Karel walet Amsterdamse verzetshelden Oproep02 Oskar groning Silbertanne Ss nebenstelle Jojo rabbit Dachau Hermans damokles Atlas Jodenhoek wandeling02 Sociaal Realisme