De Dokwerker

De Tweede Wereldoorlog met een link naar Amsterdam


Door de ogen van Ben Verzet

Het Verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog

Toen de Duitsers Nederland bezetten kwam een van de kwade bedoelingen van de bezetter al snel boven drijven, ze zochten goedkoop personeel. Veel mannen tussen de 18 en 40 jaar werden opgegroepen om Het Verzet te gaan werken voor de Duitsers.
Daarvoor hadden ze speciale kampen opgezet. Al snel ging het verhaal dat er sprake was van mensonterende omstandigheden en dat er van 'betaald werk' al helemaal geen sprake was. Velen doken onder.

Onderduikers
Je verstoppen was nog niet zo eenvoudig want 'je verraaier sliep nooit'. Ook moest er iemand zijn die je verzorgde want je moest toch eten. Veel onderduikers zaten op het platteland waar het relatief rustig was. De bezetter had er weinig te zoeken.
Je moest natuurlijk wel een boer kennen die je onderdak wilde verlenen. Bekende onderduik familie was natuurlijk de familie Frank die in een achterhuis aan de Prinsengracht verscholen zat.

Het Verzet
Het Nederlands verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog is niet te duiden. In het algemeen kun je zeggen dat iedereen die zich op een of andere manier onttrok aan het absolute gezag van de bezetter verzet toonde.
In Frankrijk was er sprake van gewapend verzet, in Nederland voornamelijk ondergronds verzet. Het verlenen van onderdak aan Joden was een van de voornaamste verzetsdaden in Nederland. Naar schatting twintig duizend Joden hebben door onder te duiken WOII overleefd.

Het verzet had dus verschillende vormen. Er werden anti-Duitse of pro-Oranje leuzen op muren gekalkt en illegale krantjes gedrukt. Daarin werd opgeroepen tot verzet. Er waren wel gewapende verzetsgroepen maar die waren dan ook goed georganiseerd en hadden contacten met Londen waar de regering en de Koningin zat.
Er werden overvallen gepleegd op banken die in handen waren van de Duitsers maar ook de bevolkingsregisters waren een doelwit. De registratie van burgers kon velen noodlottig worden als de Duitsers erin gingen snuffelen, op zoek naar Joden.

Op distributiekantoren werden bonnen uitgedeeld voor voedsel, ook die waren regelmatig doelwit van overvallen. De grootste daad bestond uit het verstoppen van Joden en ze het land uitsmokkelen.
Tekenaars en schilders werd gevraagd persoonsbewijzen te vervalsen.

Radio Oranje

Nederland was in Oorlog, de regering en de Konigin zaten in Londen en Nederland moest strijden voor wat het waard was. De stem van strijdend Nederland was radio Oranje. Op 28 Radio oranje juli 1940 sprak Koningin Wilhelmina vanuit Londen voor het eerst bezet Nederland toe.
Voortaan zou vijf jaar lang, iedere avond om 9 uur, de BBC een programma uitzenden voor bezet nederland. Koningin Wilhelmina besloot steevast met een hart onder de riem.

De Duitsers waren natuurlijk ook niet gek en bemerkten al snel dat Nederland massaal aan de radio gekluisterd zat en begon met stoorzenders de ontvangst onmogelijk te maken. Ook werd er direct een verbod afgekondigd op het luisteren naar de radio maar daar hield natuurlijk niemand zich aan.
Uiteindelijk kwam het tot een verbod op het hebben van een radio. Uit angst voor repressailles werden er van de 1,1 miljoen radio's 800.000 ingeleverd.

De CPN
Eerste aanzet tot verzet werd in Amsterdam gegeven door de Communistische Partij Nederland. Vijf dagen na het bezetten van Nederland trokken zij al van leer tegen de maatregelen die de nazi's afkondigden. Veel actieve leden binnen de CPN waren van Joodse afkomst.

Gefusilleerd
Als je gepakt werd omdat men vermoedde dat je in het verzet zat werd je gemarteld om de organisatie en andere verzetsmensen te verraden. Dat dat je eigen leven niet spaarde werd al snel bekend. Uiteindelijk kwamen er rond de 3.000 verzetsmensen door een Duitse kogel om het leven.

Verzetskruis
Deze onderscheiding is een Koninklijk eerbetoon. Koningin Wilhelmina (vanaf 1948 als prinses) schreef bij iedere uitreiking een persoonlijke brief aan de nabestaanden. De maar 95 keer uitgereikte medaille voor getoonde uitzonderlijke moed tijdens de bezettingsjaren is slechts éénmaal niet postuum uitgereikt. Gerard Tieman kreeg de versierselen in 1946 opgespeld.
Het Verzet stond niet te wachten op een onderscheiding, immers, verzet tegen een bezettingsmacht zou geen teken van uitzonderlijke moed moeten zijn maar de normaalste zaak van de wereld. Het aannemen van een medaille zou uit ijdelheid zijn.

Besloten werd daarom het verzetskruis alleen toe te kennen aan overleden personen. Zo kregen 93, voornamelijk Nederlandse in de oorlog gestoren verzetshelden, de onderscheiding. Gerard Tieman kreeg de onderscheiding dus als enige levende verzetsheld opgespeld in juli 1946.
Aan de symbolische 'onbekende Joodse soldaat' werd ook een verzetskruis uitgereikt.

Amsterdamse verzetshelden die een verzetskruis uitgereikt kregen waren: Jan Jozua Barendsen, Franciscus Duwaer, Walraven van Hall, Louis Jansen, Arthur Meerwaldt, Frederik Nieuwenhuijsen, Jacobus Oranje, Gerard Tieman en Gerrit Jan van der Veen.

Verzetsherdenkingskruis
In 1980 werd besloten dat er een tweede erkenningsmedaile moest komen voor tijdens de bezettingsjaren getoonde moed. Hoewel aan de instelling ervan een Koninklijk Besluit ten grondslag lag is dit een nationale onderscheiding, geen militaire of koninklijke. Veel mensen uit het verzet of hun nabestaanden vonden ook nu dat een onderscheiding niet op zijn plaats was en vroegen de medaille niet aan. Drie honderd anderen die hem aanvroegen kregen hem niet omdat er te weinig bewijs voor hun daden was.
Dit devalueert in feite de vijftienduizend maal dat de onderscheiding wel werd uitgereikt omdat je niet zeker weet of een ander die hem niet kreeg hem wellicht niet meer verdiende.

Reden voor velen om de onderscheiding niet aan te vragen was dat de verstreken tijd te lang was of dat de erkenning onvoldoende. Een deel vond een onderscheiding juist 'te veel eer'.

Pagina's gerelateerd aan het verzet

   Hannie Schaft
   Herdenkingskruis
   Het Parool
   Olympia
   Onbekende helden
   Oorlogsmonumenten
   Verzetsbank
   Verzetskruis
   Verzetsmuseum
   Yad Vashem

Ben Verzet

Per e-mail kun je mij altijd een vraag stellen.
Email De Dokwerker (Ben Verzet)

Alle onderwerpen van De Dokwerker

Saving private ryan Dirty dozen Ingezonden In oorlog Februaristaking Wiedergutmachung Auschwitz charlatan Foute bedrijven Jaap van velzen Oorlogsdoden Nazis zuid-amerika Zwartboek Kipp Japanse schindler Katyn Interneringskampen amsterdam Jodenmanussie Berchtesgaden Joodse invalide Ns Gaarkeukens Amsterdammers Reguliersgracht Hendrik zeeman Ovenbouwers Linie crossers Nvm Fotos Schwabmunchen Patton Ben strik Rudolf hess Dodenherdenking Speech koning dodenherdenking 2020 Bart de kok Denemarken Cs-6 Lindemans kingkong Oorlogsverhaal leo Verkrachting Nieuws archief 08 Schindlers list Casa inalco Belastingen Het parool Bridge kwai Nieuws archief 06 Der untergang Conspiracy Overlevende auschwitz Bevrijdingsdag Burgemeester amsterdam wo2 Adressen Ggz Kamp amersfoort Russenoorlog George patton Great escape Jordaan oproer Raffle Diaspora Laatste woorden mussert Titus brandsma Meer kampen wo2 Westerbork Johan heesters Noorder begraafplaats Efraim zuroff Nieuws archief 01 Termen tweede wereldoorlog Francisco boix Kadaster Contact Velser affaire De bezem Waalsdorpervlakte Nederlandsindie C en a Columns tweede wereldoorlog Oproep Oorlogsverhalen Hortusplantsoen Lippmann rosenthal Yad vashem Odessa Jeane zwinkels Radio oranje Prins bernhard Nieuws archief 03 Schietpartij marnixstraat Voortvluchtige oorlogsmisdadigers Pontonbrug Frieda menco Klaas faber Oorlogsfilms Duits verzet Fusilladeplaats weteringcircuit Schietpartij 7mei amstelveenseweg Wally van hall Fritz bauer Boeren Bloeme evers-emden Darkest hour Putdeksels wandeling noord Oproep04 Project siege Inglourious basterds Goudroof Roma sinti Schaduwkade Niod Lodewijk ernst visser Tatra t87 Bontroof Base Harry verheij De aanslag harry mulisch Werkstuk Oorlogshelden Zalman gradowski Bevrijdingslinde Als twee druppels water Joden in de wereld Anton de kom Gustav weler Miep oranje Nsb Alwyn collinson Film bankier Imhoff Disclaimer Siert bruins Asterdorp Moos cohen Joodse spelling Videos Toneelstuk anne Kampen wo2 Hitlers laatste dag Paul de groot Kurt becher Pater bleijs Herman elteschool Rob cohen Portugese synagoge Documentaire dedokwerker Al hoesseini Hitler leeft Sonny boy Les heritiers Gemmeker Grebbeberg Gerrit van der veen Johan van hulst Walter suskind Jakiw palij Jodenhoek wandeling01 Unter bauern Aanleiding tweede wereldoorlog Bariloche Saint soldiers Erelijst gevallenen Kerkstraat Jo spier Hollandsche schouwburg Wo2 stakingen Oorlogsschade Kopgeld Staatsgreep De overval Kamp prins bernhard Verzetskruis Kunstroof Wilhelmus Rapenburgerstraat Februaristaking herdenking 2016 Getto Stalag17 Aanslagen op hitler Hitlerpensioen Artis Hans teengs gerritsen D-day 1945-1948 Onbekendegracht Hendrik koot Bom kinkerbuurt Vaticaan Bert vromen Rode kruis Demjanjuk Jan koopmans Rolls royce De dokwerker Joodse huizen Joop wolff Hollandia kattenburg Tonny van renterghem De dam Heinrich boere Rede wilhelmina 291943 Pieter gerbrandy Aanklacht wo2 Dries riphagen Stadsschouwburg Fusillaties rozenoord Erebegraafplaats Zwarte front Tijdlijn adolf hitler Bombardementen amsterdam Hans calmeyer Generaal winkelman Drie van breda Hell and back Longest day Klokkenroof Staalstraat Joodse raad Treblinka Sobibor film Bombardement rotterdam Max leons Karl donitz Verzetsmuseum amsterdam Medisch contact Raoul wallenberg Jodenhoek wandeling04 Elfstedentocht Boy striped Hitlers eigenaardigheden Zwaar water Mauthausen Wo2 schande Guns navarone Polen Jan zwartendijk Nieuws archief 05 Mokums Gebouw de bazel Jodenhoek wandeling03 Red house report Homos en nazis Aha Ravensbruck Nieuws archief 09 Buchenwald hek zandvoort Oorlogsmuseum The pianist Heydrich Jacques van tol Sink the bismarck Anne frank verraden Miep gies Vliegtuigcrash amsterdam noord Bureau opk Concentratiekampen Piet meerburg Vernietigingskamp Eva tas Adolf van nol Soldaat van oranje Beethovenstraat Duits bestuur Maria altmann Der hauptman Onderduikers Kolven Gedenkplaat bloemgracht82 De ijssalon Boys from brazil Bom vanderpek Huis annefrank merwedeplein Auschwitz herdenking Wo2 pamfletten Fout omstreden 1948 later Philip mechanicus Enigma Politie amsterdam Bet van beeren Eerste film tweede wereldoorlog Fotos kamp westerbork Canada vrijstaat voor nazis Tijdlijn tweede wereldoorlog Jonkheer roel Mussert Straatnamen tijdens wo2 Nieuwezijds voorburgwal Hongerwinter Oproep06 Eagle landed Albert speer Het grote gebod Nederlandsche unie Aktion reinhard Zweden Pastorale Neurenberg Hoffmann Schietpartij cs amsterdam Nazi-artsen Rosenstrasse Joseph kolkman Anne frank boom Nederlands indie Hans hirschfeld Kellys heroes Oorlogswinter Arbeitseinsatz Joep henneboel Martin bormann Ontjoden Kinderen wo2 Schaduw overwinning Bommen wo2 Marinus jansen Reglement vva Das boot Bommenkaart amsterdam Jodenkwartier U-boot Unbroken Verzetsmonument Fokker bombardementen Bloemgracht82 Matzes Ss vrouwen Joodse synagoge Wannsee Dagboek vervolg Goelag Nu of nooit Jom hashoa Piet nak Aanslag bevolkingsregister Ben verzet Jodentram Jacob luitjens Opsporing nazis Index Terdoodveroordeeld Klokkenluider Subkampen Wo2 overpijnzing Oorlogsverhaal frans Dossiers openbaar 2021 Dagboek anne frank Wo2 onderscheiding aanvragen Moffen Po box 1142 Barneveld groep Jazzverbod Ans van dijk Oproep03 Hannie schaft Auschwitz Theresienstadt Hermans hetbehoudenhuis Kamptaal Namen monument Tora Son of saul Geroofde meubels Tante truus Reve de avonden Kristallnacht Plaquette hb Frieda belinfante Cabr Westerweelgroep Nazis Tatoeage auschwitz Oproep07 Anne frank Plaats een steen Kamp vught Amsterdamse bos Hoofdrolspelers wo2 Amsterdam wo2 Marnixstraat Mengele Jaap kaas Jodenjacht Oranjevrijbuiters Pers tweede wereldoorlog Operation amsterdam Ajax Het verzet Wilhelmina Groep 2000 Negationisme Pieter menten Indische kwestie Lou jansen Ko stevense Jose bosma Davidster Fiets inleveren wo2 Cross of iron Oskar schindler Bob scholte Slobodan mitric Karl lueger Fosforbommen Hitler Marokkaanse joden Schietpartij dedam Riphagen Wahler gosdek Moffenmeiden Meisje met rode haar Oorlogsverhaal johan2 Begraafplaats oosterbeek arnhem Surinaamse joden Atoombommen japan Verzetsherdenkingskruis Annefrankstraat Noodgeld Bergen-belsen Vichy Casablanca Nieuws Walt disney Walter rauff Muziekroof Horst schumann Walter suskind film Loe de jong Oproep05 Jerrycan Mirjam ohringer Theo dobbe Zwitserland Karel bonnekamp Holocaust museum Nieuws archief 04 Aow oud gedienden Inval familie frank Nieuws archief 07 Sobibor Shalom Herdenkingen Adolf hitler Eduard veterman Valkyrie Oproep01 Hanns rauter Stadhoudersbrief Muhlberg Deutsche reichsbahn Aristides de sousa mendes do amaral e abranches Plein 40-45 As onderwijzerhof Scarlet black Illegale parool Majoor bosshardt Come and see Journalist venema Pp groep Tina strobos Mein kampf Zwarte soldaten Verlies nederlanderschap Oorlogsverhaal johan Nieuwe kerkstraat Defiance Josef thorak Duitse grond werd nederlands Willem sassen Duivenbrigade Abraham puls SHOAH documentaire Carlton hotel Boksschool olympia Brug te ver Huizenroof Karel walet Amsterdamse verzetshelden Oproep02 Oskar groning Silbertanne Ss nebenstelle Jojo rabbit Dachau Hermans damokles Atlas Jodenhoek wandeling02 Sociaal Realisme