De Dokwerker

Joseph Willem Kolkman

Dit verhaal over Joop Kolkman begon enige tijd geleden met deze oproep via mijn site:

OPROEP
Graag wil ik reageren op de lijst van Nederlanders die onderscheiden zijn door Yad Vashem. Misschien bent U bekend met de zuidelijke Engelandvaarders, waar Joseph Kolkman veel voor gedaan heeft.




Ik heb onderzoek in het archief van Perpignan gedaan en ben veel visa aanvragen tegengekomen van Nederlandse verzetstrijders en Joodse vluchtelingen, door hem verzorgd.

Ondanks al mijn inspanningen en medewerking van de Israelische ambassade alhier is het mij (en nog enige anderen waaronder geredde personen) niet gelukt een onderscheiding voor deze bijzondere man te verkrijgen. Het heeft hem zijn leven gekost! Zie ook "la belle histoire de la maison Mazard"

De reden van het niet onderscheiden is m.i. dat hij in diplomatieke dienst (vice-consul) was en dat werd als minder gevaarlijk beoordeeld, ook de schrijver Sierk Plantinga heeft een artikel in een boek aan hem gewijd. Met hem hebben we ook al contact gehad, tevens met een geredde arts uit Amerika en een inwoner van Amsterdam. Mevrouw Dunkelgrun van de Israëlische Ambassade en een Nederlands contact bij Yad Vashem in Isreaël zijn er ook mee bezig.

Zelf ben ik nog steeds in Frankrijk op zoek naar gegevens.

Wan van Buuren

REACTIE DE DOKWERKER:
Joseph kreeg een vermelding in de Erelijst van Gevallenen 40-45, een aanvraag voor het Verzetskruis werd drie jaar te laat behandeld maar toen alsnog afgewezen omdat de onderscheiding te veel eer zou zijn. Er waren op zich dus geen belastende omstandigheden. Ook de toekenning van het Verzetsherdenkingskruis en een Yad Vashem onderscheiding bleven uit.

Wie was Joseph Willem Kolkman?

Joop Kolkman werd in Den Haag geboren op 1 december 1896, op 15 december 1942 pakten de Duitsers hem op, Joop overleed op enkele kilometers van Lublin, een plaatsje in Oost-Polen, op 8 februari (hier en daar staat augustus maar dat kan niet kloppen) 1944. Niet zomaar een plaatsje, in Lublin stond Majdanek, een concentratie- en vernietigingskamp uit 1941 van de nazi's. Joop was officieel journalist en maakte deel uit van het verzet.

De enige Nederlandse onderscheiding die hem ten deel viel was tot nu toe een vermelding op de 'Erelijst van Gevallenen 1940 - 1945'. In Frankrijk kreeg hij twee onderschedingen:
    Médaille de la Résistance (31 maart 1947)
    Croix de Guerre met palm (16 april 1948)

Vóór de oorlog was Joop journalist in Parijs voor De Telegraaf, tijdens de bezetting was hij aldaar vice-consul voor Nederland en functioneerde als waarnemend consul. Toen dergelijke officiële functies door de Duitse bezetting vervielen werd hij directeur, in feite had hij alle touwtjes in handen voor wat betreft de Nederlandse belangen in bezet Frankrijk.

Honderden gered uit handen van de Duitsers
Hij kreeg te maken met vluchtelingen uit, voornamelijk, Nederland die de Spaanse grens over wilden steken, op zoek naar veiligheid. Joop regelde voor honderden van hen valse papieren, waardoor zij in staat waren bezet Europa te ontvluchten. Nabij de Zuid-Franse plaats Perpgnan zorgde Kolkman voor opvang voor telkens zo'n 70 vluchtelingen. Hij ging uiterst zorgvuldig te werk zodat het niet bij de Duitsers zou opvallen dat er iets niet in de haak was.
Via doktoren werden er medicijnen verstrekt waardoor vluchtelingen ziek leken en liet hij door bevriende artsen valse doktersverklaringen opstellen. Toen Zuid-Frankrijk de nazi's goedgezind werd kon Kolkman zijn werk niet meer voortzetten en probeerde hij zelf naar Spanje te vluchten. Hij en zijn vrouw kwamen in Majdanek terecht waar Kolkman aan een ziekte bezweek, zijn vrouw overleefde de oorlog.

Joop werkte dan wel voor Buitenlandse zaken maar die hebben nimmer aanleiding gezien hem te onderscheiden, ieder verzoek daartoe werd afgewezen terwijl daarvoor geen goede argumentatie werd gegeven. De Fransen dachten daar anders over. die eerde Kolkman direct na de oorlog met een verzetsmedaille en een oorlogskruis met palm, een zeer hoge onderscheiding.
Na de oorlog is overwogen (Wan schreef mij dat ook) het Verzetskruis toe te kennen, iedere aanvraag werd afgedaan met de opmerking dat het voor hem niet zo moeilijk was om zijn verzetswerk te doen als voor de anderen die het Verzetskruis hadden gekregen.

In Israël werd aanvankelijk dezelfde argumentatie gehanteerd, ook wilde men het Nederlandse Ministerie van Buitenlandse Zaken wellicht niet voor het hoofd stoten door hem wel te eren. Minstens tweemaal is er gepoogd Kolkman postuum de Yad Vashem onderscheiding toe te laten kennen. Toen bleek dat hij reeds in een vroeg stadium van de oorlog Engelandvaarders had geholpen kon men eigenlijk niet meer om hem heem.

Waarom geen Nederlandse onderscheiding?

Speelde geld een rol
Maar Kolkmans' werk was tijdrovend en kostbaar, hij was aangewezen op geld uit Nederland om vluchtelingen te helpen, op een gegeven moment droogde die geldkraan op waardoor hij veel minder mensen kon helpen dan hij wilde.
Ik stel niet dat het zo is, maar niet uit valt te sluiten dat dit mee heeft gespeeld bij het al dan niet toekennen van een Nederlandse onderscheiding. Immers, als er diepgravend onderzoek wordt gedaan voor een toekenning komt er ook aan het licht dat de Nederlandse regering onvoldoende geld gaf om Nederlanders (veelal van Joodse afkomst) naar Spanje te helpen vluchten.

Speelde zijn geloof een rol?
Kolkman was van 8 november 1915 tot 7 januari 1924 jezuïet. De jezuïetenorde is een religieuze gemeenschap binnen de Katholieke kerk, die zich over heel de wereld inzet op allerlei gebieden, zoals onderwijs, pastorale taken, vluchtelingen, wetenschappelijk onderzoek, media. Bepaalde taken worden aan de jezuïeten rechtstreeks toevertrouwd door de paus.
Ook wat dit argument betreft blijft het gissen, omdat niemand ooit zijn mond over Kolkman heeft opengedaan zal de waarheid waarschijnlijk nooit boven water komen.

Speelde de hulp aan Joden een rol?
Kolkman was verzocht om vooral Engelandvaarders te helpen. Hij hielp echter iedereen die hem daarom vroeg. Daaronder waren veel Joden, er zijn geluiden dat de regering in Engeland daar allerminst blij mee was. Zij zagen liever dat alleen Engelandvaarders door hem geholpen werden.
Ook dit is niet door mij te onderbouwen met feiten.

Dankwoord

Ik ben veel dank verschuldigd aan de familie W. van Buuren voor het toezenden van zeer unieke informatie en fotomateriaal.

Op onderstaande foto staat de aanvrager van de Yad Vashem onderscheiding, de heer Herman Grishaver (State of Pennsylvania, USA.) Hij staat hier voor het hotel in Perpignan waar hij en zijn ouders eind 1940, begin 1941 drie maanden verbleven alvorens ze naar Le Soler gingen om met de hulp van Kolkman de Spaanse grens over te steken.
In 2014 vindt er een ceremoniële bijeenkomst plaats op het Ministerie van Buitenlandse Zaken in Den Haag. Herman Grishaver zal daarbij aanwezig zijn.

Yad Vashem

Op 16 mei 2013 bereikte mij het navolgende bericht

I just got news that Joseph Willem Kolkman was awarded by Yad Vashem as "Righteous Among the Nations" in a letter addressed to me dated May 7, 2013. Documents discovered in Perpignan by Wan van Buuren formed some of the information which led to Yad Vashem granting this honor posthumously. Thank you Wan and thank you Ineke van Agthoven for your help in my research in September 2011 in Perpignan. My final report to YV was sent in in 2012.

Herman Grishaver MD

REACTIE DE DOKWERKER:
Bij navraag bleek dit inderdaad te kloppen. Op 17 februari 2013 kende Yad Vashem hem 'The Righteous Among The Nations' toe, daarmee wordt zijn naam ook opgenomen op de eremuur. Van vier door hem geredde personen kon met 100% zekerheid worden vastgesteld dat ze hun leven aan Joop te danken hadden:
    Karel Citroen
    Herman Grishaver
    Robert Franken
    Philip Jacobs

Herman Grishaver MD

De heer Grishaver mailde mij meermaals, ik plaats een van zijn reacties, kort samengevat. Kolkman was vice-consul in 1940, daarvoor journalist en daarvoor jezuïet, hoewel hij niet definitief toetrad tot de orde. In januari 1941 huurde Joop Maison Mazard in Le Soler, net buiten Perpignan om als 'safehouse' te dienen. Ik verbleef daar met mijn ouders voor een korte tijd in januari 1941. In juni 1941 konden wij via Lissabon naar de VS vluchten.
Toen de Duitsers Frankrijk in november 1942 in een ijzeren greep hielden werd Kolkman door de regering in Londen verzocht zoveel mogelijk Engelandvaarders uit Frankrijk te helpen. Toen hij een uitreisvisum voor zichzelf aanvroeg werd deze geweigerd.

Kolkman werd bevolen Frankrijk onmiddellijk te verlaten, dit was medio december 1942. Hij deed dit niet maar ging door met het verlenen van hulp aan ondermeer Joden. Ook zocht hij onderdak voor hen, er waren vaak ouderen die niet in staat waren over de bergen te klimmen. Toen de grond onder zijn voeten te heet werd probeerde hij met zijn vrouw en een andere ambtenaar, te ontsnappen, dit was in de nacht van 11 op 12 januari 1943. Ze werden echter gesnapt en gevangen genomen door de Duitsers. Hij werd in een gevangenis in het zuiden van Frankrijk gevangen gehouden naar een Frans kamp gestuurd.
Zijn vrouw werd vrijgelaten en Kolkman rond december 1943 naar Camp Dora overgebracht. In februari 1944 werd hij ziek en met de trein overgebracht naar Kamp Majdanek . Hij stierf in die trein op 8 februari 1944.

Kolkman hielp ons naar een vluchtelingenkamp van waaruit wij uiteindelijk in de VS terechtkwamen. Ik heb onderzoek gedaan van 2006-2011, mede op basis van mijn rapport besloot Yad Vashem tot de onderscheiding te komen. Ik hoop en verwacht dat in de komende maanden al deze nieuwe informatie bekend wordt, vooral over hoe breed de activiteiten van Kolkman waren.

Maison Mazard te Le Solar

Wan van Buuren mailde mij nogmaals met informatie over hoe Kolkman in Le Solar terecht was gekomen.
Als Engelandvaarders in Perpignan aankwamen was de ontmoetingsplaats Cafe de la Source, de eigenaar van dit café was een inwoner van Le Soler en bevriend met de heer Mazard. Iemand van het bureau van Kolkman heeft aan de eigenaar om onderdak gevraagd. Ik ben in het café geweest want het bestaat nog steeds, alleen kennen de huidige eigenaren de geschiedenis niet. Een oude man in het bejaardenhuis daar in de buurt wist mij dit te vertellen.

...meer over... YAD VASHEM

...meer over... VICHY REGERING