De Dokwerker

De Tweede Wereldoorlog met een link naar Amsterdam


Door de ogen van Ben Verzet

Johan Heesters

Op zich heeft deze zanger en acteur weinig met Amsterdam te maken, zeker, er zijn Amsterdamse jaren geweest waar ik kort op terug zal komen maar er is een rode draad die door deze site loopt waar Johan Heesters in Amersfoort Johannes Heesters de belichaming van is.

Hij werd soms bestempeld als de 'foute' Nederlander, maar was hij werkelijk een slecht mens. Johan Heesters overleed op 24 december 2011 op 108-jarige leeftijd . Oordeelt u zelf. Mijn mening probeer ik niet door te laten sijpelen.

Johan Marius Nicolaas (Johannes) Heesters wordt op 5 december 1903 te Amersfoort geboren, hij is zanger en acteur, woont in Duitsland waar hij een gevierd man is en trad als 107-jarige nog voor volle zalen op. De Duitse televisie zend regelmatig een optreden van hem uit.

De smet
Hetgeen Johan Heesters wordt nagedragen is dat hij in concentratiekamp Dachau heeft opgetreden. Zelf zegt Heesters daarover dat het een niet vrijwillig bezoek was, dat hij er zeker niet heeft opgetreden en dat het er voor hem uitzag als een normaal gevangenenkamp.

Wat pleit voor hem
Belangrijk maar niet het belangrijkste, hij heeft nooit iets verzwegen, in zijn ogen was er ook weinig om je mond over te houden. Hij zegt niets verkeerds te hebben gedaan. Er zijn gevallen bekend van mensen die veel te verzwijgen hadden over hun daden uit WO2 en dat ook volop deden, jarenlang.
Er zijn veel foto's gevonden van dit bezoek maar er is er nooit een opgedoken waarop hij stond te zingen. Zelf zegt hij dat hij alleen de kazerne heeft bezocht en niet de verschrikkingen heeft kunnen aanschouwen die plaatsvonden in het kamp.
Van het eerste zijn getuigen en foto's, van het tweede niet. Ja, er is één getuige geweest die beweerd heeft dat Heesters er wel degelijk heeft opgetreden, vlak nadat deze overlevende van kamp Dachau dit tegen een journalist had vertelt overleed hij.
In 1938 bood Heesters in Nederland onderdak aan een Joods Duits gezin. De Duitsers verboden hem enige tijd op te treden omdat hij met Joden had opgetreden. Heesters in Dachau
Na de oorlog werd Heesters door de Nederlandse regering en de geallieerden niet gezocht, sterker nog, hij werd vrijgepleit van welke vorm van collaboratie dan ook. Dit is opgetekend omdat Heesters in Berlijn woonde maar wel nog graag in Nederland wilde optreden.
In 1963 kroop Heesters in de rol van een Duitser die tegen de nazi's was.
Heesters speelde geen eenmaal in een propagandafilm. De films die hij maakte waren van dermate licht vertier dat de nazi's het ook nooit gebruikt hebben voor propagandadoeleinden.
Zowel in Nederland als in Duitsland stelde Goebbels een Kultuurkamer in. Als kunstenaar, artiest of journalist was je verplicht je aan te sluiten omdat je anders minder werk kreeg. Heesters weigerde om van een van beide kamers lid te worden.

Wat pleit tegen hem
Hoewel hij nooit geheimzinnig heeft gedaan over zijn verleden kan dit ook voortkomen uit zijn geloof dat voorschrijft dat je niet mag liegen en dat hij dat dus ook nooit heeft gedaan. Dat zegt uiteraard niets over wat hij wellicht nog meer heeft gedaan en ook niet over hoe kwalijk zijn handelen is geweest.
Heesters verhuisde vrijwillig naar Berlijn, de woning die hij daar betrok was volledig ingericht. Tot kort daarvoor had er een Joods gezin gewoond die er door de nazi's uit waren gehaald. Aan wat Heesters daar moet hebben aangetroffen kon hij afleiden dat er bloed aan de woning kleefde.
Heesters trad vaak op voor Hitler, de eerste keer zelfs al in het begin van de jaren dertig. Alom was bekend wat de ideologie was van Adolf Hitler.
Of Heesters gedwongen werd naar Dachau te komen is de vraag. Weliswaar is er geen enkel bewijs dat hij er heeft opgetreden of het concentratiekamp heeft bezocht, van de talrijke foto's is geen spoortje van 'moeten' af te lezen.
In 1942 zit Heesters om werk verlegen, hij schrijft een brief aan Goebbels voor meer werk in Duitse films. De brief ondertekende hij met 'Heil Hitler', iets wat overigens niet uizonderlijk was voor die tijd. Hij kreeg daarna aanbiedingen en werd een rijk man.
Heesters bezat aandelen in de Duitse wapenindustrie, dat was verre van bijzonder maar Heesters kon wel weten dat onder andere Rotterdam zwaar gebombardeerd was.
Heesters acteerde in veel films, een groot aantal werd tijdens de oorlog gemaakt. Doordat hij een ster was en verscheen in Dachau maakten de Duitsers mooie sier met hem. Sound of Music met Johan Heesters
Heesters was geen lid van de Kultuurkamers in Nederland en Duitsland, met Goebbels als vriend had hij dat lidmaatschap ook niet nodig om toch aan werk te kunnen komen.
Toen hem er ooit naar werd gevraagd hoe zijn ontmoetingen met Adolf Hitler waren zei hij dat hij hem een aardige man vond. Later excuseerde hij zich voor die uitlating.
Zijn vrouw heeft meerdere malen verwoedde pogingen gedaan haar man te rehabiliteren alsof hij dat zelf niet durfde te doen.

Betrek bij je meningsvorming dat toen Juliana met Bernhard trouwde, begin 1937, er veel SS'ers aanwezig waren op de bruiloft die de Hitlergroet brachten. Tot het uitbreken van de oorlog was dit dus niet zo omstreden als later. Zeker, nu is het geven van de Hitlergroet een teken van onverdraagzaamheid jegens anderen. Kortom, de Hitlergroet wordt nu gezien als het symbool van fascisme, toen niet.

Kunstenaars dienden lid te worden van de Kultuurkamer, anders kregen zij van de Duitsers een boete. Wim Sonneveld was een van de leden. Heesters zat toen in Berlijn en was geen lid.

Het wonen in een huis van gevluchtte Joden was vanuit het heden bezien 'not done'. Ook toen had je echter wel kunnen bedenken dat het beter was om dat niet te doen. Maar dan de Joden die uit Amsterdam werden weggevoerd. Hun huizen werden leeggehaald door Nederlanders.
Tijdens de hongerwinter werd zelfs het hout uit de door Joden verlaten huizen gehaald om te dienen als brandhout. Toen konden de rovers echt nog niet weten of hun buren ooit nog eens terug zouden komen. Na de oorlog, toen bleek dat zovelen het leven hadden gelaten in de Duitse kampen werden de gestripte huizen in razendsnel tempo gesloopt om plaats te maken voor nieuwbouw.

Heesters en Amsterdam
In 1912 verhuist Johannes met zijn ouders naar Amsterdam, hij is dan negen jaar maar weet al vrij vroeg wat hij wil worden: acteur. Hij rond de toneelopleiding af en debuteert op 18-jarige leeftijd in een toneelstuk. Later zou hij ook filmrollen krijgen.
Theater Carré en het Paleis voor Volksvlijt brengen hem roem en naar andere delen van het land en zelfs België waar hij net zoveel succes oogst als in Amsterdam.
In 1964 keert Johan terug naar Carré, hij speelt Baron von Trapp in The Sound of Music maar de oorlogssentementen steken weer de kop op. De voorstellingen worden niet bezocht en Heesters keert vervroegd weer terug naar Duitsland om nooit meer terug te keren naar Amsterdam.

Heesters in de 21-ste eeuw
In 2008 was er veel commotie rondom een gepland optreden in Amersfoort, de zaal was al weken van tevoren uitverkocht, afgezien van wat kleine schermutselingen buiten de zaal bleef het rustig. In 2011 herhaalde Heesters een bezoek aan Amersfoort, er was toen geen ruchtbaarheid waardoor de pers ook niet op de hoogte was en pas achteraf verslag deed van het optreden.
In Duitsland trad Johannes Heesters nog regelmatig op. De ARD portretteerde hem groots toen hij honderd werd in 2003.

Heesters liet via zijn vrouw, zijn biografie en enkele eigen bewoordingen weten dat hij zich nooit bewust is geweest van de impact van zijn streven naar roem en succes tijdens de oorlog. Later zou het NIOD onderzoek naar hem doen en niets belastends vinden.
Naief en te goedgelovig is Heesters zeer zeker geweest maar De Jong van het NIOD sloot zich aan bij de vlak na de oorlog al getrokken conclusie dat Johan Heesters niets te verwijten viel.

Weetje 01
Voor de oorlog trad Heesters op in Amsterdam, daar zong hij 'Aan de voet van die oude Wester', in het stuk speelde ook Sylvain Poons mee. Het zou het openingsnummer worden van zijn aanvankelijk als eenmalig bedoelde optreden in Amersfoort in 2008. Later werd dus bekend dat hij drie jaar later De Flint nogmaals zou aandoen.

Weetje 02
Johan Cruyff wordt door zijn vrienden ook wel Jopie genoemd, en misschien kent u ook Jopie Loos wel van MokumsNL. Ook Johannes Heesters heeft 'Jopie' als bijnaam.
Ook fans uit Nederland komen er tijdens een optreden in Duitsland ronduit voor uit dat zij 'Jopie' op handen dragen.

Bezoek aan Koningin Beatrix afgezegd
Op 30 maart 2011 werd bekend dat Johan Heesters niet langer welkom was bij het staatsbezoek van Koningin Beatrix aan Duitsland. Aanvankelijk was hij uitgenodigd en vond dat ook eervol. Officieel is de komst van Heesters door de Duitse regering afgezegd maar hier zit natuurlijk meer achter. Immers, in Duitsland is hij helemaal niet omstreden, hij wordt daar als een held en groot kunstenaar gezien.

Blijkbaar heeft het Koningshuis geen zin in gezeur. Ik verwijs echter nog maar eens naar de dertig nazi's die het huwelijk van Beatrix' moeder opluisterden in 1937 die veelvuldig de Hitlergroet brachten.
Een dubbele moraal?

Slotwoord
De feiten rondom Johan Heesters zijn sinds de Tweede Wereldoorlog niet veranderd. De meningen wel.

Ben Verzet

Per e-mail kun je mij altijd een vraag stellen.
Email De Dokwerker (Ben Verzet)

Alle onderwerpen van De Dokwerker

Saving private ryan Dirty dozen Ingezonden In oorlog Februaristaking Wiedergutmachung Auschwitz charlatan Foute bedrijven Jaap van velzen Oorlogsdoden Nazis zuid-amerika Zwartboek Kipp Japanse schindler Katyn Interneringskampen amsterdam Jodenmanussie Berchtesgaden Joodse invalide Ns Gaarkeukens Amsterdammers Reguliersgracht Hendrik zeeman Ovenbouwers Linie crossers Nvm Fotos Schwabmunchen Patton Ben strik Rudolf hess Dodenherdenking Speech koning dodenherdenking 2020 Bart de kok Denemarken Cs-6 Lindemans kingkong Oorlogsverhaal leo Verkrachting Nieuws archief 08 Schindlers list Casa inalco Belastingen Het parool Bridge kwai Nieuws archief 06 Der untergang Conspiracy Overlevende auschwitz Bevrijdingsdag Burgemeester amsterdam wo2 Adressen Ggz Kamp amersfoort Russenoorlog George patton Great escape Jordaan oproer Raffle Diaspora Laatste woorden mussert Titus brandsma Meer kampen wo2 Westerbork Johan heesters Noorder begraafplaats Efraim zuroff Nieuws archief 01 Termen tweede wereldoorlog Francisco boix Kadaster Contact Velser affaire De bezem Waalsdorpervlakte Nederlandsindie C en a Columns tweede wereldoorlog Oproep Oorlogsverhalen Hortusplantsoen Lippmann rosenthal Yad vashem Odessa Jeane zwinkels Radio oranje Prins bernhard Nieuws archief 03 Schietpartij marnixstraat Voortvluchtige oorlogsmisdadigers Pontonbrug Frieda menco Klaas faber Oorlogsfilms Duits verzet Fusilladeplaats weteringcircuit Schietpartij 7mei amstelveenseweg Wally van hall Fritz bauer Boeren Bloeme evers-emden Darkest hour Putdeksels wandeling noord Oproep04 Project siege Inglourious basterds Goudroof Roma sinti Schaduwkade Niod Lodewijk ernst visser Tatra t87 Bontroof Base Harry verheij De aanslag harry mulisch Werkstuk Oorlogshelden Zalman gradowski Bevrijdingslinde Als twee druppels water Joden in de wereld Anton de kom Gustav weler Miep oranje Nsb Alwyn collinson Film bankier Imhoff Disclaimer Siert bruins Asterdorp Moos cohen Joodse spelling Videos Toneelstuk anne Kampen wo2 Hitlers laatste dag Paul de groot Kurt becher Pater bleijs Herman elteschool Rob cohen Portugese synagoge Documentaire dedokwerker Al hoesseini Hitler leeft Sonny boy Les heritiers Gemmeker Grebbeberg Gerrit van der veen Johan van hulst Walter suskind Jakiw palij Jodenhoek wandeling01 Unter bauern Aanleiding tweede wereldoorlog Bariloche Saint soldiers Erelijst gevallenen Kerkstraat Jo spier Hollandsche schouwburg Wo2 stakingen Oorlogsschade Kopgeld Staatsgreep De overval Kamp prins bernhard Verzetskruis Kunstroof Wilhelmus Rapenburgerstraat Februaristaking herdenking 2016 Getto Stalag17 Aanslagen op hitler Hitlerpensioen Artis Hans teengs gerritsen D-day 1945-1948 Onbekendegracht Hendrik koot Bom kinkerbuurt Vaticaan Bert vromen Rode kruis Demjanjuk Jan koopmans Rolls royce De dokwerker Joodse huizen Joop wolff Hollandia kattenburg Tonny van renterghem De dam Heinrich boere Rede wilhelmina 291943 Pieter gerbrandy Aanklacht wo2 Dries riphagen Stadsschouwburg Fusillaties rozenoord Erebegraafplaats Zwarte front Tijdlijn adolf hitler Bombardementen amsterdam Hans calmeyer Generaal winkelman Drie van breda Hell and back Longest day Klokkenroof Staalstraat Joodse raad Treblinka Sobibor film Bombardement rotterdam Max leons Karl donitz Verzetsmuseum amsterdam Medisch contact Raoul wallenberg Jodenhoek wandeling04 Elfstedentocht Boy striped Hitlers eigenaardigheden Zwaar water Mauthausen Wo2 schande Guns navarone Polen Jan zwartendijk Nieuws archief 05 Mokums Gebouw de bazel Jodenhoek wandeling03 Red house report Homos en nazis Aha Ravensbruck Nieuws archief 09 Buchenwald hek zandvoort Oorlogsmuseum The pianist Heydrich Jacques van tol Sink the bismarck Anne frank verraden Miep gies Vliegtuigcrash amsterdam noord Bureau opk Concentratiekampen Piet meerburg Vernietigingskamp Eva tas Adolf van nol Soldaat van oranje Beethovenstraat Duits bestuur Maria altmann Der hauptman Onderduikers Kolven Gedenkplaat bloemgracht82 De ijssalon Boys from brazil Bom vanderpek Huis annefrank merwedeplein Auschwitz herdenking Wo2 pamfletten Fout omstreden 1948 later Philip mechanicus Enigma Politie amsterdam Bet van beeren Eerste film tweede wereldoorlog Fotos kamp westerbork Canada vrijstaat voor nazis Tijdlijn tweede wereldoorlog Jonkheer roel Mussert Straatnamen tijdens wo2 Nieuwezijds voorburgwal Hongerwinter Oproep06 Eagle landed Albert speer Het grote gebod Nederlandsche unie Aktion reinhard Zweden Pastorale Neurenberg Hoffmann Schietpartij cs amsterdam Nazi-artsen Rosenstrasse Joseph kolkman Anne frank boom Nederlands indie Hans hirschfeld Kellys heroes Oorlogswinter Arbeitseinsatz Joep henneboel Martin bormann Ontjoden Kinderen wo2 Schaduw overwinning Bommen wo2 Marinus jansen Reglement vva Das boot Bommenkaart amsterdam Jodenkwartier U-boot Unbroken Verzetsmonument Fokker bombardementen Bloemgracht82 Matzes Ss vrouwen Joodse synagoge Wannsee Dagboek vervolg Goelag Nu of nooit Jom hashoa Piet nak Aanslag bevolkingsregister Ben verzet Jodentram Jacob luitjens Opsporing nazis Index Terdoodveroordeeld Klokkenluider Subkampen Wo2 overpijnzing Oorlogsverhaal frans Dossiers openbaar 2021 Dagboek anne frank Wo2 onderscheiding aanvragen Moffen Po box 1142 Barneveld groep Jazzverbod Ans van dijk Oproep03 Hannie schaft Auschwitz Theresienstadt Hermans hetbehoudenhuis Kamptaal Namen monument Tora Son of saul Geroofde meubels Tante truus Reve de avonden Kristallnacht Plaquette hb Frieda belinfante Cabr Westerweelgroep Nazis Tatoeage auschwitz Oproep07 Anne frank Plaats een steen Kamp vught Amsterdamse bos Hoofdrolspelers wo2 Amsterdam wo2 Marnixstraat Mengele Jaap kaas Jodenjacht Oranjevrijbuiters Pers tweede wereldoorlog Operation amsterdam Ajax Het verzet Wilhelmina Groep 2000 Negationisme Pieter menten Indische kwestie Lou jansen Ko stevense Jose bosma Davidster Fiets inleveren wo2 Cross of iron Oskar schindler Bob scholte Slobodan mitric Karl lueger Fosforbommen Hitler Marokkaanse joden Schietpartij dedam Riphagen Wahler gosdek Moffenmeiden Meisje met rode haar Oorlogsverhaal johan2 Begraafplaats oosterbeek arnhem Surinaamse joden Atoombommen japan Verzetsherdenkingskruis Annefrankstraat Noodgeld Bergen-belsen Vichy Casablanca Nieuws Walt disney Walter rauff Muziekroof Horst schumann Walter suskind film Loe de jong Oproep05 Jerrycan Mirjam ohringer Theo dobbe Zwitserland Karel bonnekamp Holocaust museum Nieuws archief 04 Aow oud gedienden Inval familie frank Nieuws archief 07 Sobibor Shalom Herdenkingen Adolf hitler Eduard veterman Valkyrie Oproep01 Hanns rauter Stadhoudersbrief Muhlberg Deutsche reichsbahn Aristides de sousa mendes do amaral e abranches Plein 40-45 As onderwijzerhof Scarlet black Illegale parool Majoor bosshardt Come and see Journalist venema Pp groep Tina strobos Mein kampf Zwarte soldaten Verlies nederlanderschap Oorlogsverhaal johan Nieuwe kerkstraat Defiance Josef thorak Duitse grond werd nederlands Willem sassen Duivenbrigade Abraham puls SHOAH documentaire Carlton hotel Boksschool olympia Brug te ver Huizenroof Karel walet Amsterdamse verzetshelden Oproep02 Oskar groning Silbertanne Ss nebenstelle Jojo rabbit Dachau Hermans damokles Atlas Jodenhoek wandeling02 Sociaal Realisme