De Dokwerker

De Tweede Wereldoorlog met een link naar Amsterdam


Door de ogen van Ben Verzet

Hotel midden in het centrum getroffen door 'friendly fire'

Je zou denken, het is bijna onmogelijk om precies één plek middenin het overvolle centrum van Amsterdam te raken, maar toch gebeurde het in de nacht van 26 op 27 april 1943. Carlton Hotel Amsterdam

In de Amsterdamse Vijzelstraat, op de hoek van het Singel (Bloemensingel) hielden de Duitsers kwartier, het Carlton Hotel was ingericht als Luftgaukommando. Het hotel werd onder andere gebruikt voor zware verhoren.
Er werden voornamelijk gevangen genomen geallieerde piloten aan een vragenvuur onderworpen om erachter te komen wat de missies waren en welke schiet- en vliegapparatuur er aan boord was van de toestellen waarover de geallieerden beschikten.
Pas na verhoor werden de gevangenen als krijgsgevangenen behandeld en naar Duitse gevangenissen gestuurd.

Over het hotel
Het Carlton Hotel is gebouwd in 1926 na de verbreding van de Vijzelstraat en net als het Americain Hotel op het Leidseplein ontworpen door Gerrit Jan Rutgers die tot de Amsterdamse school behoorde en sterk beïnvloed werd door Berlage. Het hotel moest voor de Olympische Spelen van 1928 klaar zijn en dat lukte. Na de verwoesting is het gebouw in de originele staat hersteld.

Anne Frank hoort van het neerkomen van een vliegtuig

Op 27 april 1943 schrijft Anne een brief aan haar denkbeeldige vriendin Kitty, de brief maakt onderdeel uit van het boek dat na de oorlog bekend werd als 'Het dagboek van Anne Frank', de werkelijke titel van het boek is 'Het Achterhuis', je kunt het downloaden van het Internet of in de boekhandel aanschaffen.
Onder andere schrijft zij:
Het Carlton Hotel is kapot, twee Engelse vliegers met een grote lading brandbommen aan boord zijn precies op het 'Offiziersheim' gevallen. De hele hoek Vijzelstraat-Singel is afgebrand.

Het Duitse afweergeschut wist een RAF toestel te raken, het stortte neer op een aantal woonhuizen achter het Carlton Hotel waarbij ook veel schade ontstond aan het hotel. De Duitsers moesten noodgedwongen het Kommando verplaatsen.
Het Luftgaukommando Holland stond achtereenvolgens onder bevel van:
   10 mei - 1 juli 1940, General der Flakartillerie Alfred Haubold
   1 juli 1940 - 7 augustus 1943, General der Flieger Hans Siburg
   7 augustus 1943 - 1 januari 1944, General der Flieger Egon Doerstling

Nadat het gebouw op de hoek van het Singel verwoest was week het Luftgaukommando uit naar het gebouw van de Nederlandse Handel Maatschappij in dezelfde Vijzelstraat. Op 15 januari 1944 werd het commando opgeheven. Het gebouw van de Nederlandse Handel Maatschappij staat beter bekend als 'Gebouw De Bazel' (link) waar thans het Gemeentearchief is gevestigd.

Deze tekst refereert aan het neergehaalde toestel, het staat gegrafeerd in de muur bij de ABN/ AMRO bank aan de Singel.


Maar er waren meer gemeldde oorlogsincidenten

   10 juli 1940 Tweede Hugo de Grootstraat, post Stadsreiniging vernield
   10 juli 1940 Fokker, brand door bominslagen
   11 juli 1940 Adelaarsweg, politiebureau, mica-ruit uit Duitse jager gevallen
   15 juli 1940 Borgerstraat 50, tikt misschien tijdbom tussen de muren
   27 augusgus 1940 Kinkerstraat 43, kelder opgeblazen om bom vrij te maken
   31 augustus 1940 Durgerdammerdijk 55, negen van de tien huizen beschadigd, één koe gedood
   11 oktober 1940 Oosterdokskade, op de wal t.o. opleidingsschip "Pollux"
   11 oktober 1940 Piet Gijzenbrugstraat 17, bom door het dak
   16 oktober 1940 Zwanenburgwal Bom op een schip tegenover nummer 17
   30 september 1940 Recht Boomssloot 99 Bomkrater in de weg ontdekt door de politie
   16 oktober 1940 Oudeschans 4 Op twee hoog is een (brand-) bom binnen geslagen
   17 april 1941 Molukkenstraat 102, projectiel neergekomen, één dode
   10 juli 1941 Jacob Obrechtstraat, granaat op tennisbaan bij Israëlitisch ziekenhuis
   20 oktober 1941 Haarlemmerweg, hier is een Duits vliegtuig neergestort
   22 augustus 1942 Oostzanergat, schuurtje vernield
   20 december 1942 Volewijkspark, de R5512 Lancaster van 97 Squadron RAF is hier naar beneden gekomen
   3 mei 1943 Houthaven, één niet - en één wel ontplofte bom
   15 juni 1943 Schellingwouderdijk, een Brits toestel is hier brandend neergestort
   16 juni 1943 Van Eeghenlaan 35, niet ontplofte granaat richt grote schade aan
   22 juni 1943 Westergasfabriek, de gashouder getroffen
   26 november 1943 Keizersgracht 688, granaat in gebouw in gebruik bij Wehrmacht
   6 maart 1944 Lutherse Kerk, benzinetank neergekomen
   22 maart 1944 Amerikaanse Bommenwerper stort neer in de Spaarndammerbuurt 1944
   23 maart 1944 Joodse begraafplaats, trein beschoten door vliegtuig
   14 september 1944 Velserweg, paard en wagen beschoten
   11 november 1944 Haringvlietstraat 17 een lege benzinetank van een vliegtuig is hier neergekomen
   26 november 1944 Euterpestraat, bombardement hoofdbureau Sicherheitsdienst
   1 maart 1945 Haarlemmerstraat 156, pak met kranten uit Engeland neergekomen

Klik HIER voor een lijst met meldingsrapporten van de Luchtbeschermingsdient.

In vergelijking tot Rotterdam is Amsterdam veel bespaard gebleven, maar dat betekende niet dat er geen luchtterreur was. Anne Frank was vaak bang en kroop bij haar vader in bed als de vliegtuigen weer over de Jordaan vlogen.
Op 23 maart 1944 schrijft zij: Gisteren is hier een vliegtuig neergestort, de inzittenden sprongen bijtijds met parachutes naar beneden. Het toestel kwam neer op een school waar geen kinderen in waren. Een kleine brand en een paar doden zijn uit het geval voortgekomen. De Duitsers hebben verschrikkelijk op de dalende vliegers geschoten. De toekijkende Amsterdammers barstten zowat van woede over zo'n laffe daad. Wij, dat betekent de dames, schrokken ons een mik, ik vind schieten belabberd.

Ben Verzet

Per e-mail kun je mij altijd een vraag stellen.
Email De Dokwerker (Ben Verzet)

Alle onderwerpen van De Dokwerker

Saving private ryan Dirty dozen Ingezonden In oorlog Februaristaking Wiedergutmachung Auschwitz charlatan Foute bedrijven Jaap van velzen Oorlogsdoden Nazis zuid-amerika Zwartboek Kipp Japanse schindler Katyn Interneringskampen amsterdam Jodenmanussie Berchtesgaden Joodse invalide Ns Gaarkeukens Amsterdammers Reguliersgracht Hendrik zeeman Ovenbouwers Linie crossers Nvm Fotos Schwabmunchen Patton Ben strik Rudolf hess Dodenherdenking Speech koning dodenherdenking 2020 Bart de kok Denemarken Cs-6 Lindemans kingkong Oorlogsverhaal leo Verkrachting Nieuws archief 08 Schindlers list Casa inalco Belastingen Het parool Bridge kwai Nieuws archief 06 Der untergang Conspiracy Overlevende auschwitz Bevrijdingsdag Burgemeester amsterdam wo2 Adressen Ggz Kamp amersfoort Russenoorlog George patton Great escape Jordaan oproer Raffle Diaspora Laatste woorden mussert Titus brandsma Meer kampen wo2 Westerbork Johan heesters Noorder begraafplaats Efraim zuroff Nieuws archief 01 Termen tweede wereldoorlog Francisco boix Kadaster Contact Velser affaire De bezem Waalsdorpervlakte Nederlandsindie C en a Columns tweede wereldoorlog Oproep Oorlogsverhalen Hortusplantsoen Lippmann rosenthal Yad vashem Odessa Jeane zwinkels Radio oranje Prins bernhard Nieuws archief 03 Schietpartij marnixstraat Voortvluchtige oorlogsmisdadigers Pontonbrug Frieda menco Klaas faber Oorlogsfilms Duits verzet Fusilladeplaats weteringcircuit Schietpartij 7mei amstelveenseweg Wally van hall Fritz bauer Boeren Bloeme evers-emden Darkest hour Putdeksels wandeling noord Oproep04 Project siege Inglourious basterds Goudroof Roma sinti Schaduwkade Niod Lodewijk ernst visser Tatra t87 Bontroof Base Harry verheij De aanslag harry mulisch Werkstuk Oorlogshelden Zalman gradowski Bevrijdingslinde Als twee druppels water Joden in de wereld Anton de kom Gustav weler Miep oranje Nsb Alwyn collinson Film bankier Imhoff Disclaimer Siert bruins Asterdorp Moos cohen Joodse spelling Videos Toneelstuk anne Kampen wo2 Hitlers laatste dag Paul de groot Kurt becher Pater bleijs Herman elteschool Rob cohen Portugese synagoge Documentaire dedokwerker Al hoesseini Hitler leeft Sonny boy Les heritiers Gemmeker Grebbeberg Gerrit van der veen Johan van hulst Walter suskind Jakiw palij Jodenhoek wandeling01 Unter bauern Aanleiding tweede wereldoorlog Bariloche Saint soldiers Erelijst gevallenen Kerkstraat Jo spier Hollandsche schouwburg Wo2 stakingen Oorlogsschade Kopgeld Staatsgreep De overval Kamp prins bernhard Verzetskruis Kunstroof Wilhelmus Rapenburgerstraat Februaristaking herdenking 2016 Getto Stalag17 Aanslagen op hitler Hitlerpensioen Artis Hans teengs gerritsen D-day 1945-1948 Onbekendegracht Hendrik koot Bom kinkerbuurt Vaticaan Bert vromen Rode kruis Demjanjuk Jan koopmans Rolls royce De dokwerker Joodse huizen Joop wolff Hollandia kattenburg Tonny van renterghem De dam Heinrich boere Rede wilhelmina 291943 Pieter gerbrandy Aanklacht wo2 Dries riphagen Stadsschouwburg Fusillaties rozenoord Erebegraafplaats Zwarte front Tijdlijn adolf hitler Bombardementen amsterdam Hans calmeyer Generaal winkelman Drie van breda Hell and back Longest day Klokkenroof Staalstraat Joodse raad Treblinka Sobibor film Bombardement rotterdam Max leons Karl donitz Verzetsmuseum amsterdam Medisch contact Raoul wallenberg Jodenhoek wandeling04 Elfstedentocht Boy striped Hitlers eigenaardigheden Zwaar water Mauthausen Wo2 schande Guns navarone Polen Jan zwartendijk Nieuws archief 05 Mokums Gebouw de bazel Jodenhoek wandeling03 Red house report Homos en nazis Aha Ravensbruck Nieuws archief 09 Buchenwald hek zandvoort Oorlogsmuseum The pianist Heydrich Jacques van tol Sink the bismarck Anne frank verraden Miep gies Vliegtuigcrash amsterdam noord Bureau opk Concentratiekampen Piet meerburg Vernietigingskamp Eva tas Adolf van nol Soldaat van oranje Beethovenstraat Duits bestuur Maria altmann Der hauptman Onderduikers Kolven Gedenkplaat bloemgracht82 De ijssalon Boys from brazil Bom vanderpek Huis annefrank merwedeplein Auschwitz herdenking Wo2 pamfletten Fout omstreden 1948 later Philip mechanicus Enigma Politie amsterdam Bet van beeren Eerste film tweede wereldoorlog Fotos kamp westerbork Canada vrijstaat voor nazis Tijdlijn tweede wereldoorlog Jonkheer roel Mussert Straatnamen tijdens wo2 Nieuwezijds voorburgwal Hongerwinter Oproep06 Eagle landed Albert speer Het grote gebod Nederlandsche unie Aktion reinhard Zweden Pastorale Neurenberg Hoffmann Schietpartij cs amsterdam Nazi-artsen Rosenstrasse Joseph kolkman Anne frank boom Nederlands indie Hans hirschfeld Kellys heroes Oorlogswinter Arbeitseinsatz Joep henneboel Martin bormann Ontjoden Kinderen wo2 Schaduw overwinning Bommen wo2 Marinus jansen Reglement vva Das boot Bommenkaart amsterdam Jodenkwartier U-boot Unbroken Verzetsmonument Fokker bombardementen Bloemgracht82 Matzes Ss vrouwen Joodse synagoge Wannsee Dagboek vervolg Goelag Nu of nooit Jom hashoa Piet nak Aanslag bevolkingsregister Ben verzet Jodentram Jacob luitjens Opsporing nazis Index Terdoodveroordeeld Klokkenluider Subkampen Wo2 overpijnzing Oorlogsverhaal frans Dossiers openbaar 2021 Dagboek anne frank Wo2 onderscheiding aanvragen Moffen Po box 1142 Barneveld groep Jazzverbod Ans van dijk Oproep03 Hannie schaft Auschwitz Theresienstadt Hermans hetbehoudenhuis Kamptaal Namen monument Tora Son of saul Geroofde meubels Tante truus Reve de avonden Kristallnacht Plaquette hb Frieda belinfante Cabr Westerweelgroep Nazis Tatoeage auschwitz Oproep07 Anne frank Plaats een steen Kamp vught Amsterdamse bos Hoofdrolspelers wo2 Amsterdam wo2 Marnixstraat Mengele Jaap kaas Jodenjacht Oranjevrijbuiters Pers tweede wereldoorlog Operation amsterdam Ajax Het verzet Wilhelmina Groep 2000 Negationisme Pieter menten Indische kwestie Lou jansen Ko stevense Jose bosma Davidster Fiets inleveren wo2 Cross of iron Oskar schindler Bob scholte Slobodan mitric Karl lueger Fosforbommen Hitler Marokkaanse joden Schietpartij dedam Riphagen Wahler gosdek Moffenmeiden Meisje met rode haar Oorlogsverhaal johan2 Begraafplaats oosterbeek arnhem Surinaamse joden Atoombommen japan Verzetsherdenkingskruis Annefrankstraat Noodgeld Bergen-belsen Vichy Casablanca Nieuws Walt disney Walter rauff Muziekroof Horst schumann Walter suskind film Loe de jong Oproep05 Jerrycan Mirjam ohringer Theo dobbe Zwitserland Karel bonnekamp Holocaust museum Nieuws archief 04 Aow oud gedienden Inval familie frank Nieuws archief 07 Sobibor Shalom Herdenkingen Adolf hitler Eduard veterman Valkyrie Oproep01 Hanns rauter Stadhoudersbrief Muhlberg Deutsche reichsbahn Aristides de sousa mendes do amaral e abranches Plein 40-45 As onderwijzerhof Scarlet black Illegale parool Majoor bosshardt Come and see Journalist venema Pp groep Tina strobos Mein kampf Zwarte soldaten Verlies nederlanderschap Oorlogsverhaal johan Nieuwe kerkstraat Defiance Josef thorak Duitse grond werd nederlands Willem sassen Duivenbrigade Abraham puls SHOAH documentaire Carlton hotel Boksschool olympia Brug te ver Huizenroof Karel walet Amsterdamse verzetshelden Oproep02 Oskar groning Silbertanne Ss nebenstelle Jojo rabbit Dachau Hermans damokles Atlas Jodenhoek wandeling02 Sociaal Realisme