De Dokwerker

Hotel midden in het centrum getroffen door 'friendly fire'

Je zou denken, het is bijna onmogelijk om precies één plek middenin het overvolle centrum van Amsterdam te raken, maar toch gebeurde het in de nacht van 26 op 27 april 1943.

In de Amsterdamse Vijzelstraat, op de hoek van het Singel (Bloemensingel) hielden de Duitsers kwartier, het Carlton Hotel was ingericht als Luftgaukommando. Het hotel werd onder andere gebruikt voor zware verhoren.
Er werden voornamelijk gevangen genomen geallieerde piloten aan een vragenvuur onderworpen om erachter te komen wat de missies waren en welke schiet- en vliegapparatuur er aan boord was van de toestellen waarover de geallieerden beschikten.
Pas na verhoor werden de gevangenen als krijgsgevangenen behandeld en naar Duitse gevangenissen gestuurd.

Over het hotel
Het Carlton Hotel is gebouwd in 1926 na de verbreding van de Vijzelstraat en net als het Americain Hotel op het Leidseplein ontworpen door Gerrit Jan Rutgers die tot de Amsterdamse school behoorde en sterk beïnvloed werd door Berlage. Het hotel moest voor de Olympische Spelen van 1928 klaar zijn en dat lukte. Na de verwoesting is het gebouw in de originele staat hersteld.

Anne Frank hoort van het neerkomen van een vliegtuig

Op 27 april 1943 schrijft Anne een brief aan haar denkbeeldige vriendin Kitty, de brief maakt onderdeel uit van het boek dat na de oorlog bekend werd als 'Het dagboek van Anne Frank', de werkelijke titel van het boek is 'Het Achterhuis', je kunt het downloaden van het Internet of in de boekhandel aanschaffen.
Onder andere schrijft zij:
Het Carlton Hotel is kapot, twee Engelse vliegers met een grote lading brandbommen aan boord zijn precies op het 'Offiziersheim' gevallen. De hele hoek Vijzelstraat-Singel is afgebrand.

Het Duitse afweergeschut wist een RAF toestel te raken, het stortte neer op een aantal woonhuizen achter het Carlton Hotel waarbij ook veel schade ontstond aan het hotel. De Duitsers moesten noodgedwongen het Kommando verplaatsen.
Het Luftgaukommando Holland stond achtereenvolgens onder bevel van:
   10 mei - 1 juli 1940, General der Flakartillerie Alfred Haubold
   1 juli 1940 - 7 augustus 1943, General der Flieger Hans Siburg
   7 augustus 1943 - 1 januari 1944, General der Flieger Egon Doerstling
Nadat het gebouw op de hoek van het Singel verwoest was week het Luftgaukommando uit naar het gebouw van de Nederlandse Handel Maatschappij in dezelfde Vijzelstraat. Op 15 januari 1944 werd het commando opgeheven. Het gebouw van de Nederlandse Handel Maatschappij staat beter bekend als 'Gebouw De Bazel' (link) waar thans het Gemeentearchief is gevestigd.

Deze tekst refereert aan het neergehaalde toestel, het staat gegrafeerd in de muur bij de ABN/ AMRO bank aan de Singel.

Maar er waren meer gemeldde oorlogsincidenten

   10 juli 1940 Tweede Hugo de Grootstraat, post Stadsreiniging vernield
   10 juli 1940 Fokker, brand door bominslagen
   11 juli 1940 Adelaarsweg, politiebureau, mica-ruit uit Duitse jager gevallen
   15 juli 1940 Borgerstraat 50, tikt misschien tijdbom tussen de muren
   27 augusgus 1940 Kinkerstraat 43, kelder opgeblazen om bom vrij te maken
   31 augustus 1940 Durgerdammerdijk 55, negen van de tien huizen beschadigd, één koe gedood
   11 oktober 1940 Oosterdokskade, op de wal t.o. opleidingsschip "Pollux"
   11 oktober 1940 Piet Gijzenbrugstraat 17, bom door het dak
   16 oktober 1940 Zwanenburgwal Bom op een schip tegenover nummer 17
   30 september 1940 Recht Boomssloot 99 Bomkrater in de weg ontdekt door de politie
   16 oktober 1940 Oudeschans 4 Op twee hoog is een (brand-) bom binnen geslagen
   17 april 1941 Molukkenstraat 102, projectiel neergekomen, één dode
   10 juli 1941 Jacob Obrechtstraat, granaat op tennisbaan bij Israëlitisch ziekenhuis
   20 oktober 1941 Haarlemmerweg, hier is een Duits vliegtuig neergestort
   22 augustus 1942 Oostzanergat, schuurtje vernield
   20 december 1942 Volewijkspark, de R5512 Lancaster van 97 Squadron RAF is hier naar beneden gekomen
   3 mei 1943 Houthaven, één niet - en één wel ontplofte bom
   15 juni 1943 Schellingwouderdijk, een Brits toestel is hier brandend neergestort
   16 juni 1943 Van Eeghenlaan 35, niet ontplofte granaat richt grote schade aan
   22 juni 1943 Westergasfabriek, de gashouder getroffen
   26 november 1943 Keizersgracht 688, granaat in gebouw in gebruik bij Wehrmacht
   6 maart 1944 Lutherse Kerk, benzinetank neergekomen
   22 maart 1944 Amerikaanse Bommenwerper stort neer in de Spaarndammerbuurt 1944
   23 maart 1944 Joodse begraafplaats, trein beschoten door vliegtuig
   14 september 1944 Velserweg, paard en wagen beschoten
   11 november 1944 Haringvlietstraat 17 een lege benzinetank van een vliegtuig is hier neergekomen
   26 november 1944 Euterpestraat, bombardement hoofdbureau Sicherheitsdienst
   1 maart 1945 Haarlemmerstraat 156, pak met kranten uit Engeland neergekomen

Klik HIER voor een lijst met meldingsrapporten van de Luchtbeschermingsdient.

In vergelijking tot Rotterdam is Amsterdam veel bespaard gebleven, maar dat betekende niet dat er geen luchtterreur was. Anne Frank was vaak bang en kroop bij haar vader in bed als de vliegtuigen weer over de Jordaan vlogen.
Op 23 maart 1944 schrijft zij: Gisteren is hier een vliegtuig neergestort, de inzittenden sprongen bijtijds met parachutes naar beneden. Het toestel kwam neer op een school waar geen kinderen in waren. Een kleine brand en een paar doden zijn uit het geval voortgekomen. De Duitsers hebben verschrikkelijk op de dalende vliegers geschoten. De toekijkende Amsterdammers barstten zowat van woede over zo'n laffe daad. Wij, dat betekent de dames, schrokken ons een mik, ik vind schieten belabberd.