De Dokwerker

King Kong, dubbelspion

Het begin van en de gebeurtenissen tijdens de Tweede Wereldoorlog waren verschrikkelijk, dat zullen weinigen ontkennen. Maar de duur van de oorlog was al even dramatisch. In september 1939 viel Hitler Polen binnen en pas nadat Amerika Japan bestookt had met atoombommen werd zes jaar later de vrede getekend.
Voor Nederland eindigde de Tweede Wereldoorlog in etappes. Het uiterste zuiden was in het najaar van 1944 bevrijd, de rest pas acht maanden later. De vraag is, was dat te voorkomen geweest? Het antwoord daarop moet een ondubbelzinnig 'ja' zijn. Alleen, waarom gebeurde dat dan niet?

De slag om Arnhem, onderdeel van Market Garden, de misser van de eeuw
Begin september 1944, Antwerpen is ontzet en de geallieerden rukken op naar Nederland. Limburg is bevrijd van de Duitse bezetter. In Oost-Europa slaan de nazi's op de vlucht, die hebben het idee dat er nog een kans is de boel te redden, ze sluiten aan achter de linies die Arnhem belagen.
De geallieerden besluiten Arnhem te ontzetten, maar rekenen buiten de weerstand van de Duitsers waardoor de oorlog door ging. In plaats van 14 september 1944 zal 5 mei 1945 bevrijdingsdag worden.
Hoe heeft het zo mis kunnen gaan?

Drie lezingen waarom de slag bij Arnhem mislukte

>>> bad luck, de Duitsers hadden het geluk aan hun kant, de geallieerden niet
>>> de Amerikanen hadden meer oog voor Berlijn dan voor Amsterdam
>>> ruzie tussen Montgomery en Bernhard, de vete tussen twee mannen
>>> verraad, iemand uit de staf van Wilhelmina/ Bernhard briefde alles over aan de Duitsers

Lezing 1, de Duitsers hadden geluk
Het is eigenlijk heel simpel, de Duitsers kenden Europa, de Amerikanen en Canadezen niet. De Duitsers zagen al weken de vijand naderen vanuit het oosten en het zuiden. In het westen, aan de overkant van het water, lag Engeland en water steek je niet zomaar over dus wat was er logischer dan naar het noorden te trekken. Op dezelfde hoogte als dat Arnhem ligt konden de Duitse troepen van het oostfront aansluiten.
Maar er is meer, de Duitsers beschikten over kennis. Ze hadden een beter strategisch inzicht en informatie over het gebied, in ieder geval meer dan de geallieerden.

Lezing 2, de Amerikanen waren uit op roem
De Russen rukten op in het oosten en bereikten als eersten Berlijn, de Amerikanen hadden tot dan toe alle energie en materieel ingezet om zelf als eerste Berlijn te bereiken. Het was puur prestige, want men wist dat Hitler er zat, met hem wilden zowel de Russen als de Amerikanen pronken.
Daarnaast, zo was de verwachting, zou de inname van Berlijn het moraal van de Duitse troepen breken. Als de Amerikanen en Russen hadden samengewerkt was operatie Market garden gelukt en had Berlijn ook eerder gevallen en waren er geen dodenmarsen geweest omdat de geallieerden dan vanuit het westen op kunnen rukken om de Russen te ontmoeten. De oorlog duurde hierdoor niet tot de herfst van 1944 maar tot mei 1945.

Lezing 3, mot tussen twee haantjes
Één ding hadden de Prins en Montgomery gemeen, ze heten allebei Bernard, nou ja, bijna dan. De Prins heette Bernhard, hij en Bernard Montgomery (Monty) hadden een bloedhekel aan elkaar.
Er zat een generatie aan leeftijdsverschil tussen de twee. Bernhard had de Eerste Wereldoorlog niet bewust meegemaakt, hij was pas zeven toen die eindigde. Monty daarentegen (25 jaar ouder), was als held uit de Eerste Wereldoorlog gekomen.

Hij leidde de Britse troepen in Frankrijk maar leed ook een gevoelige nederlaag. Hij zwoer wraak die hij ook zou krijgen, in de beroemde 'Slag om El Alamein' versloeg hij Erwin Rommel. Het kostte meer dan 12.000 Britse militairen het leven, maar Monty werd onderscheiden en gepromoveerd.
Toch was hij niet voldaan, hij wilde de boeken ingaan als degene die de Duitsers definitief op de knieën had gekregen.
Daarop hadden de Amerikanen echter ook hun zinnen gezet.

Het zuiden was bevrijd, we schrijven september 1944. Montgomery is generaal en voert de troepen aan en rukt zonder al te veel weerstand op naar Antwerpen. Frankrijk, België en Zuid-Nederland worden bevrijd.
In Londen waarschuwt Bernhard dat de slag om Arnhem niet het succes zal brengen waar Monty op rekent omdat er veel verzet van de Duitsers verwacht mag worden. Monty heeft weinig op met Bernhard die zegt dat hij veel contact met het verzet ter plaatse heeft die melden dat er veel meer steun moet komen voordat de aanval ingezet wordt.
Monty vaart toch zijn eigen koers en slaat de raad van Bernhard in de wind. De afloop is bekend, er ontstaat een machtsvacuüm die acht maanden duurt. De hongerwinter (link) breekt aan, de Duitsers blijven mensen deporteren en vergassen.

Lezing 4, de zaak is verraden
Hiervoor raadpleeg ik onder andere het blog van Gerard de Boer. Hij lijkt mij vaak goed geïnformeerd, zijn lezing over de gebeurtenissen rondom Market Garden komen voor een groot deel overeen met wat ik elders op het web heb gelezen als verraad en dus oorzaak van de te lang durende oorlog.

Sergeant Raymond Westerling is een militair uit het boekje, hij is sterk, heeft bravour en wordt overal waar het even lastig wordt ingezet. Na veel omzwervingen gaat hij eind augustus 1944 op vakantie naar Engeland, maar in werkelijkheid voert hij gesprekken met Prins Bernhard om ingezet te worden in Europa, nu de geallieerden oprukken naar het noorden. Westerling is een goed instructeur en is hard nodig.

Officieel wordt hij op 6 september 1944 ingedeeld bij het Bureau Bijzondere Opdrachten (B.B.O.) te Londen van Prins Bernhard. Ene Christiaan Lindemans (bijnaam King Kong) liep daar toen al rond en wordt voorgesteld aan Westerling, de mannen liggen elkaar totaal niet.
Op 23 oktober voegt Bernhard ook Westerling toe aan zijn persoonlijke staf en stuurt beide mannen naar Frankrijk waar ze in Lille een bordeel bezoeken. Westerling neust in de spullen van Lindemans en vind een Duits codeboek. Eenmaal terug in Londen brengt Westerling verslag uit aan de Prins.

De slag om Arnhem was toen al verloren door Montgomery. Bernhard maakt openlijk verwijten aan Montys' adres maar die pareert de aantijgingen met de opmerking dat er een mol in Engeland zit die de boel verraden heeft aan de Duitsers. Die zouden exact op de hoogte zijn geweest van omstandigheden die alleen in Engeland bekend waren.
Bernhard geeft Westerling opdracht King Kong in de gaten te houden. Of er een directe aanleiding was is niet bekend, maar enkele dagen daarna, op 28 oktober, wordt King Kong gearresteerd.

Westerling was en bleef omstreden, zijn macho gedrag was on-Nederlands, daarom ook werd hij naar Nederlands-Indië gestuurd. Zijn militaire carrière duurde nog jaren voort. In de jaren zeventig groeide hij zelfs uit tot een begrip. Oud-strijders roemden hem en naar verluid heeft hij jarenlang voor de CIA gewerkt die met graagte gebruik maakte van zijn kennis voor hun oorlog in Vietnam.
Westerling werd 68.

Hoe liep het af met King Kong?

Zoals gezegd, hij werd op 28 oktober 1944 opgepakt. De Britten vertrouwden hem al een tijdje niet. Bij monde van Peter Baker vroeg de Britse geheime dienst driemaal om de geloofsbrieven van Lindemans, maar Bernhard wuifde dit telkens weg. Wilhelmina zou uiteindelijk boos zijn geworden en hebben gezegd dat ze niet zo moeten zeuren bij MI5.
Lindemans was een voorbeeldig militair met een uitstekende staat van dienst, zo liet zij weten.

Toch hechtte Bernhard veel waarde aan de woorden van Westerling, die King Kong dus niet vertrouwde, immers, hij vroeg Westerling een oogje in het zeil te houden. Na de oorlog werd er door de regering op 12 november 1948 een onderzoek gestart dat maar liefst acht jaar zou duren.
In deel 4 a en b kwam de geheime dienst in Londen en de verbindingen die het had met bezet gebied ter behandeling. In hoofdstuk 17 wordt King Kong (Christiaan Lindemans) behandeld. Met name de vraag of Lindemans op 15 september 1944 de Duitsers informatie heeft verschaft waardoor de slag om Arnhem werd verloren moest beantwoord worden.

Vast staat dat Lindemans een dubbelspion was, hij wilde zijn broer redden die in Duitse handen was gevallen door zijn diensten aan te bieden. Volgens het rapport heeft Lindemans geen informatie verstrekt over de op handen zijnde slag om Arnhem.

Hij overleed onder verdachte omstandigheden tussen 18 en 26 juli 1946 in een gevangenis. Zogenaamd aan een overdosis medicijnen. Een verpleegster kreeg de schuld dat zij die had verstrekt, maar ook over die lezing doen meerdere versies de ronde.

Lindemans' dood is dus omstreden. Het gerucht ging dat hij iets wist van Bernhard (wellicht een kopie van de stadhoudersbrief of iets over de Velser Affaire?) en daardoor hem en Wilhelmina zo gek had gekregen het voor hem op te nemen toen de Britse geheime dienst zo nadrukkelijk aan het informeren was naar King Kong.
Had Bernhard Lindemans geholpen en lag er een ander in zijn graf? In de tachtiger jaren zijn de geruchten over een leeg graf zo heftig dat Lindemans wordt opgegraven. Het zal niet DNA zijn aan de hand waarvan Lindemans wordt herkend, maar aan een aantal gebroken ledematen. Die zou hij hebben opgelopen bij een auto-ongeluk.

Maar de doodsoorzaak en zelfs de dag van overlijden staan niet vast. Weliswaar kreeg een verpleegster (zijn vriendin in de gevangenis) de schuld dat ze hem een overdosis medicijnen had gegeven, maar waarom kon dan niemand, zelfs Loe de Jong van het RIOD niet, achter de exacte overlijdensdatum komen?
De Jong zou 18, 20 en 26 juli noemen. Meest waarschijnlijke is de 18e en dat dat de 20ste pas bekend werd gemaakt omdat hij, wellicht, eerst 'opgeknapt' moest worden.
En passen de gebroken ledenmaten van Lindenmans niet perfect bij het gerucht dat Lindemans in zijn cel was doodgeslagen omdat hij toch vooral niet meer mocht praten over wat hij wist over de Prins?
Na de oorlog werd vastgesteld dat als de overdosis de oorzaak van zijn overlijden was geweest er sneller actie ondernomen had kunnen worden, immers, zijn vriendin, Tine Onderdelinden, had ook een overdosis ingenomen, zij werd wel gered. In 1986 werd het graf van Lindemans geopend, zijn lijk vertoonde gebroken botten wat werd toegeschreven aan een auto ongeluk dat hij ooit zou hebben gehad. Ook werden resten van arsenicum aangetroffen.
Ook opvallend is dat in opdracht van de Prins in 1945 een poging werd gedaan de Lindemans-dossiers te laten verdwijnen, Loe de Jong liet in 1988 optekenen dat de Prins inderdaad de waarheid geweld aan had willen doen.

Omtrent het 'redden' van beide vergiftigden door ze naar een ziekenhuis te brengen is ook weer iets opmerkelijks. Een onderzoeker vertelde jaren later:
"Uit het onderzoek dat ik indertijd heb ingesteld is komen vast te staan, dat gelijktijdig met de verpleegster Tine Onderdelinden door de GGD van Den Haag in een afzonderlijke ambulancewagen een Lindemans bij het Zuidwal Ziekenhuis werd afgeleverd, die er niet werd opgenomen.
We weten nu, dat met de 'echte' Lindemans urenlang in een ziekenwagentje van de Cellenbarakken door Den Haag werd gereden. De GGD haalde de 'stand-in' Lindemans van het ziekenzaaltje af, de echte stond bij de administratie al klaar op een brancard. Hieruit blijkt, dat het hele gebeuren van tevoren al in de gevangenis in scène gezet moet zijn."

Uit niets blijkt, dat De Jong enige moeite heeft gedaan te onderzoeken wat zich in de gevangenis heeft afgespeeld.

Wie was Christiaan Brand?

Chris Lindemans was een dubbelspion, dat staat vast. Maar in een Engels document over Nederlands dubbelspionnen vind ik de naam van Lindemans terug met daarbij de vermelding dat zijn bijnaam 'klapsigaar' zou zijn. Een tweede naam naast Christiaan Lindemans zou Christiaan Brand zijn geweest. Al zoekende op die naam in combinatie met enkele feiten kwam ik uit bij een verzetsstrrijdster uit België, Maria de Meersman. In de zomer van 1944 komt zij erachter dat er in Brussel een dubbelspion is die veel informatie overbrieft aan de Duitsers.
Zij meld dit, maar de spion wordt niet ontmaskerd, De Meersman voelt zich niet meer veilig en ontvlucht het land. Na de oorlog komt zij er pas achter dat Brand dezelfde spion is als Lindemans die Operatie Market Garden zou hebben verraden.

Wat ging hier mis?
De Meersman begrijpt niet dat zij niet geloofd werd, maar dat was niet zozeer de kwestie, wellicht vermoedden de Britten wel dat er een mol was, maar daarbij dachten ze niet aan Brand. Als de link Brand - Lindemans was gelegd, was een en ander ongetwijfeld anders gelopen.

Lange tijd werd er gewtijfeld aan de woorden van De Meersman, sterker nog, ze werd verguisd. Pas in 2006 kreeg zij volledig eerherstel en werd zij meermaals onderscheiden. Begin 2015 overleed zij op 94-jarige leeftijd. Zij publiceerde enkele boeken na meer dan vijftig jaar haar mond te hebben gehouden.
Veel roddel en achterklap? Kan best zijn. Maar het laat voortdurend ruimte voor vragen, er komt nooit een ondubbelzinng antwoord op de vraag: hoe kon het dat de slag om Arnhem zo lang duurde?

Conclusie

De Amerikanen wilden, net als de Britten, eerder in Berlijn zijn dan de Russen, daar zat Hitler, wat er zich precies heeft afgespeeld in de laatste dagen van april 1945 (Hitler pleegde naar verluidt op 30 april zelfmoord) is giswerk, maar de ene motivatie lijkt logischer dan de andere.
Montgomery had al eerder blijk gegeven over een niet al te tactisch inzicht te beschikken en had veel Brits kanonnenvlees nodig om in de woestijn van Afrika de Duitsers onder leiding van Rommel de beslissende slag toe te dienen.
Het lijkt er sterk op dat Bernhard betrouwbare informatie had van het verzet ter plaatse, maar dat Montgomery de raad van Prins Bernhard in de wind sloeg omdat hij hem eigenwijs vond en zichzelf te groots om de Prins gelijk te geven. Het kostte ondermeer Anne Frank (link) haar leven, begin 1945.

Omdat Bernhard een gruwelijke hekel aan de Russen én aan Montgomery had zou hij de informatie die hij van de Binnenlandse Strijdkrachten rond Arnhem gekregen had gedeeld hebben met Lindemans, die speelde de rol van dubbelspion en briefde de belangrijke strategische informatie over aan de Duitsers die vervolgens twee pantserdivisies richting Arnhem stuurden. Vast staat dat deze actie voortkwam uit verraad en dat het de Duitsers maanden respijt heeft gegeven.
Lindemans werd bijna ontmaskerd in juli 1944 in België. Hij kwam onder verdachte omstandigheden om het leven in de gevangenis van Scheveningen. Uit stukken van de BVD zou later blijken dat Lindemans vlak voor zijn dood een briefje had geschreven aan Prins Bernhard met het verzoek wat mensen langs te sturen omdat hij belanghebbende dingen te vertellen had.
De Jong zou zichzelf tegenspreken, maar uiteindelijk verklaren dat Lindemans wel degelijk Market Garden had verraden, maar dat dat geen enkele invloed op het verloop zou hebben gehad. In een interview met De Jong heb ik hem horen zeggen dat Lindemans inderdaad een verrader was, dat hij de informatie van Bernhard gekregen had, maar dat de afloop van de oorlog exact dezelfde zou zijn geweest.
Dit laatste klopt niet, want vast staat ook dat de versterkingen die de Duitsers stuurden het verschil hebben gemaakt.

Uiteindelijk waren het toch de Russen die als eersten Berlijn bereikten, Hitler was toen al dood en verbrand, de resten verdwenen.

Download een deel van het rapport over WOII, de KING KONG affaire HIER.

Willem Klinkenberg

Twee jaar nadat ik bovenstaand stuk had geschreven hoorde ik journalist Klinkenberg over de affaire. Hij was communist en fel tegenstander van het Koningshuis. Hij deed onderzoek naar de rol van Prins Bernhard in de oorlog, die kwam er niet best van af. De eerste druk van zijn boek Prins Bernhard: een politieke biografie 1911-1979, werd nog afgedaan als laster, maar gaan de jaren kwamen er meer feiten naar buiten.
Toen de herdruk: Prins Bernhard: een politieke biografie 1911-1986 uitkwam waren inmiddels ook andere historici ervan overtuigd dat Klinkenberg een punt had. Omdat De Jong al enkele correcties had toe moeten passen, maar bleef volhouden dat de afloop van de oorlog niet anders zou zijn geweest, werd het gemor intenser.
Bij Klinkenberg thuis zijn er meerdere inbraken geweest waarbij belangrijke documenten verdwenen. In 1995 overleed hij een natuurlijke dood. Wat mij bevreemd is dat er sindsdien niets is toegevoegd aan de kwestie rond Market Garden en het verraad door een mol in Engeland. Alleen dat feit op zich doet al vermoeden dat er toch wel 'iets' aan de hand is geweest.

In ieder geval had Prins Bernhard het bij het rechte eind toen hij stelde dat de tactiek van Montgomery weinig kans van slagen had. Alle andere feiten rondom Market garden duiden op een dubieuze rol van alle betrokkenen. En dát zal dan ook wel de reden zijn dat deze beerput nog altijd niet open is.

Was er maar geluisterd naar Maria de Meersman, de Belgische verzetsvrouw die net als Raymond Westerling door had dat Lindemans niet deugde. Omdat hem lang de hand boven het hoofd is gehouden komt de aap waarschijnlijk pas of jaren echt uit de mouw.
Ook Westerling onderkende dit toen hij in 1984 zei dat de deksel nooit van deze pot af zou gaan vanwege de link naar Prins Bernhard. Maria de Meersman schreef onder andere over de affaire een boek in 2004, zij overleed in 2015, aan haar bevindingen is veel weinig aandacht besteed.

Naschrift 2016

Hans Teengs Gerritsen (link) was dé vriend van de Prins (Prins Bernhard) die vaak klusjes voor de Prins deed. Een van de verhalen die ik nu hoorde was dat Teengs (Gerritsen had hij er maar bij verzonnen) het 'probleem' Lindemans zou hebben opgelost.
Als Lindemans belastende documenten zou hebben gehad kan het kloppen dat hij bezoek heeft gehad van enkele zware jongens, Lindemans zou gestorven zijn door gif, maar was wel eerst in elkaar geslagen. Was het de belagers te doen om de documenten en gingen die over de Velser Affaire? (link)
Vergeet niet dat Loe de Jong nimmer onderzoek deed naar de dood van Lindemans en Teengs nooit heeft besproken.

In de derde week van september wordt jaarlijks operatie Market Garden (de slag om Arnhem) in 1944 herdacht waarbij 18.000 geallieerde militairen om het leven kwamen, danwel gewond raakten tijdens de op 17 september ingestartte lucht- (Market) en grond (Garden) operatie.
De landingen verliepen goed, maar daar was dan ook alles mee gezegd, de Duitse weerbaarheid bleek groter dan verwacht, iets wat Prins Bernhard al had voorspeld. Het enige doel dat werd bereikt was dat het bevrijdde zuiden niet opnieuw door de Duitsers kon worden ingenomen.

In de nacht van 25 op 26 september werd het einde van operatie Market Garden ingeluid, de slag werd beslecht op de brug bij Arnhem waarna de film 'Een burg te ver' is gemaakt. Het einde van de operatie betekende alleen dat de opmars van de Duitsers was gestopt, niet de belegering. Daarmee moet de operatie een mislukking worden genoemd.
Laten we het erop houden dat geluk, afgunst en verraad dé factoren waren die het succes in de weg hebben gestaan.

Boeken