De Dokwerker

De Tweede Wereldoorlog met een link naar Amsterdam


Door de ogen van Ben Verzet

Hitlers plannen

Het primaire doel van Hitler was één groot Duits Rijk, maar dat moest wel bewoond worden door een zuiver ras. De zuivering van Europa van Joden was een van de middelen die de nazi's niet schuwden om hun doelen te bereiken.
Tijdens de bezettingsjaren namen de Duitsers maatregelen die Joden ernstig beperkten in hun bewegingsvrijheid. Zo moesten Joden in Amsterdam gaan wonen en werden er buurten afgesloten. Joden werden opgeroepen maar toen er bekend werd dat ze niet meer terugkwamen doken velen onder. Verraad lag op de loer want een Jood die werd afgevoerd liet een huis achter en dat was voor velen een prooi.

Kopgeld

Het is februari 1943, de jodendeportaties zijn in volle gang maar de aantallen nemen af, aan oproepen wordt steeds minder vaak gehoor gegeven waardoor de Zentralstelle besluit een premie uit te loven. De Duitsers betaalden voor Joden, als je er een verraadde en die werd ook daadwerkelijk opgepakt dan kon je een premie innen.
In maart 1943 werd er een beloning van 7,50 gulden in het vooruitzicht gesteld voor iedere ondergedoken Jood die kon worden opgepakt na aangifte. Nog voor het einde van het jaar werden er ruim 8.000 Joden Kopgeld opgepakt en op transport gesteld.
Overigens was het kopgeld aanvankelijk 2,50 gulden maar dat werd met stappen verhoogd tot 40 gulden.

Niet alleen buren van Joodse Amsterdammers waren verantwoordelijk voor het verraad maar ook bedrijven die zich gespecialiseerd hadden in 'Jodenjacht' scoorden zo over de ruggen van onschuldigen.

Ad van Liempt - Kopgeld
Ad van Liempt schrijft een indrukwekkend boek over dit fenomeen waarbij buren elkaar verraden voor een paar stuivers. Het boek is voor rond de 20,00 Euro te koop. Ik heb ook een paperback editie gezien voor nog geen tien Euro.

Waarom ik een hoofdstuk wijd aan kopgeld is enerzijds om de meest afschuwelijke vorm van collaboratie te benoemen maar ook omdat het naar mijn mening de enige manier is om erachter te komen wie Anne Frank en de andere zeven onderduikers in het achterhuis hebben verraden.
Ergens rond het begin van augustus 1944 is er een telefoontje gepleegd naar de SD waarop er een inval plaats vond en de acht onderduikers werden opgepakt. Er zijn wel tien verdachten (link) in beeld gekomen maar die lijst zou wel eens langer kunnen zijn.

De Duitsers zijn punctueel, dat waren ze al in de Eerste Wereldoorlog en niet minder in de Tweede Wereldoorlog, daar staan ze om bekend. Er werd van het aantal opgepakte Joden een administratie bijgehouden waarbij niet alleen het aantal en uitbetaalde bedrag werd genoteerd maar ook aan wie het geld werd uitgekeerd.
Er moest getekend worden voor ontvangst.

Duitse archieven
Je zou kunnen zeggen dat een speurtocht in Duitse archieven wellicht klaarheid kan brengen wie er in augustus 1944 een premie heeft ontvangen. Om dat het om acht personen ging moet het niet moeilijk zijn dit terug te vinden.
In Koblenz werd navraag gedaan omdat daar de archiefstukken zouden liggen met de in Nederland uitbetaalde premies. Er zouden wat politiemensen in staan wat zou kunnen duiden op de vriend van de nachtwaker die in het huis is geweest. Echter, de informatie is nooit verstrekt.

In 2002 probeerde het NIOD het opnieuw maar Het Duitse Bundesarchiv meldde dat er geen relevante informatie beschikbaar was. Omdat een deel van de administratie na de oorlog door de Amerikanen in beslag was genomen en overgebracht naar de VS ligt het voor de hand dat in het Nationale Archief in Washington meer boven water te krijgen is.
Helaas bleek niets minder waar, er kwam geen aanvullende informatie die in de richting van een dader wees.

Toch ligt de sleutel in een archief. Of dat nu in Duitsland of de Verenigde Staten is blijft de vraag. Ook de Anne Frank Stichting in Zwitserland en die in Nederland, alsmede bij het NIOD hebben nog veel onontsloten documenten die in een zekere richting kunnen wijzen.
Een deugdelijk onderzoek naar de politie-agent heeft nimmer plaats gevonden.

Ben Verzet

Per e-mail kun je mij altijd een vraag stellen.
Email De Dokwerker (Ben Verzet)

Alle onderwerpen van De Dokwerker

Saving private ryan Dirty dozen Ingezonden In oorlog Februaristaking Wiedergutmachung Auschwitz charlatan Foute bedrijven Jaap van velzen Oorlogsdoden Nazis zuid-amerika Zwartboek Kipp Japanse schindler Katyn Interneringskampen amsterdam Jodenmanussie Berchtesgaden Joodse invalide Ns Gaarkeukens Amsterdammers Reguliersgracht Hendrik zeeman Ovenbouwers Linie crossers Nvm Fotos Schwabmunchen Patton Ben strik Rudolf hess Dodenherdenking Speech koning dodenherdenking 2020 Bart de kok Denemarken Cs-6 Lindemans kingkong Oorlogsverhaal leo Verkrachting Nieuws archief 08 Schindlers list Casa inalco Belastingen Het parool Bridge kwai Nieuws archief 06 Der untergang Conspiracy Overlevende auschwitz Bevrijdingsdag Burgemeester amsterdam wo2 Adressen Ggz Kamp amersfoort Russenoorlog George patton Great escape Jordaan oproer Raffle Diaspora Laatste woorden mussert Titus brandsma Meer kampen wo2 Westerbork Johan heesters Noorder begraafplaats Efraim zuroff Nieuws archief 01 Termen tweede wereldoorlog Francisco boix Kadaster Contact Velser affaire De bezem Waalsdorpervlakte Nederlandsindie C en a Columns tweede wereldoorlog Oproep Oorlogsverhalen Hortusplantsoen Lippmann rosenthal Yad vashem Odessa Jeane zwinkels Radio oranje Prins bernhard Nieuws archief 03 Schietpartij marnixstraat Voortvluchtige oorlogsmisdadigers Pontonbrug Frieda menco Klaas faber Oorlogsfilms Duits verzet Fusilladeplaats weteringcircuit Schietpartij 7mei amstelveenseweg Wally van hall Fritz bauer Boeren Bloeme evers-emden Darkest hour Putdeksels wandeling noord Oproep04 Project siege Inglourious basterds Goudroof Roma sinti Schaduwkade Niod Lodewijk ernst visser Tatra t87 Bontroof Base Harry verheij De aanslag harry mulisch Werkstuk Oorlogshelden Zalman gradowski Bevrijdingslinde Als twee druppels water Joden in de wereld Anton de kom Gustav weler Miep oranje Nsb Alwyn collinson Film bankier Imhoff Disclaimer Siert bruins Asterdorp Moos cohen Joodse spelling Videos Toneelstuk anne Kampen wo2 Hitlers laatste dag Paul de groot Kurt becher Pater bleijs Herman elteschool Rob cohen Portugese synagoge Documentaire dedokwerker Al hoesseini Hitler leeft Sonny boy Les heritiers Gemmeker Grebbeberg Gerrit van der veen Johan van hulst Walter suskind Jakiw palij Jodenhoek wandeling01 Unter bauern Aanleiding tweede wereldoorlog Bariloche Saint soldiers Erelijst gevallenen Kerkstraat Jo spier Hollandsche schouwburg Wo2 stakingen Oorlogsschade Kopgeld Staatsgreep De overval Kamp prins bernhard Verzetskruis Kunstroof Wilhelmus Rapenburgerstraat Februaristaking herdenking 2016 Getto Stalag17 Aanslagen op hitler Hitlerpensioen Artis Hans teengs gerritsen D-day 1945-1948 Onbekendegracht Hendrik koot Bom kinkerbuurt Vaticaan Bert vromen Rode kruis Demjanjuk Jan koopmans Rolls royce De dokwerker Joodse huizen Joop wolff Hollandia kattenburg Tonny van renterghem De dam Heinrich boere Rede wilhelmina 291943 Pieter gerbrandy Aanklacht wo2 Dries riphagen Stadsschouwburg Fusillaties rozenoord Erebegraafplaats Zwarte front Tijdlijn adolf hitler Bombardementen amsterdam Hans calmeyer Generaal winkelman Drie van breda Hell and back Longest day Klokkenroof Staalstraat Joodse raad Treblinka Sobibor film Bombardement rotterdam Max leons Karl donitz Verzetsmuseum amsterdam Medisch contact Raoul wallenberg Jodenhoek wandeling04 Elfstedentocht Boy striped Hitlers eigenaardigheden Zwaar water Mauthausen Wo2 schande Guns navarone Polen Jan zwartendijk Nieuws archief 05 Mokums Gebouw de bazel Jodenhoek wandeling03 Red house report Homos en nazis Aha Ravensbruck Nieuws archief 09 Buchenwald hek zandvoort Oorlogsmuseum The pianist Heydrich Jacques van tol Sink the bismarck Anne frank verraden Miep gies Vliegtuigcrash amsterdam noord Bureau opk Concentratiekampen Piet meerburg Vernietigingskamp Eva tas Adolf van nol Soldaat van oranje Beethovenstraat Duits bestuur Maria altmann Der hauptman Onderduikers Kolven Gedenkplaat bloemgracht82 De ijssalon Boys from brazil Bom vanderpek Huis annefrank merwedeplein Auschwitz herdenking Wo2 pamfletten Fout omstreden 1948 later Philip mechanicus Enigma Politie amsterdam Bet van beeren Eerste film tweede wereldoorlog Fotos kamp westerbork Canada vrijstaat voor nazis Tijdlijn tweede wereldoorlog Jonkheer roel Mussert Straatnamen tijdens wo2 Nieuwezijds voorburgwal Hongerwinter Oproep06 Eagle landed Albert speer Het grote gebod Nederlandsche unie Aktion reinhard Zweden Pastorale Neurenberg Hoffmann Schietpartij cs amsterdam Nazi-artsen Rosenstrasse Joseph kolkman Anne frank boom Nederlands indie Hans hirschfeld Kellys heroes Oorlogswinter Arbeitseinsatz Joep henneboel Martin bormann Ontjoden Kinderen wo2 Schaduw overwinning Bommen wo2 Marinus jansen Reglement vva Das boot Bommenkaart amsterdam Jodenkwartier U-boot Unbroken Verzetsmonument Fokker bombardementen Bloemgracht82 Matzes Ss vrouwen Joodse synagoge Wannsee Dagboek vervolg Goelag Nu of nooit Jom hashoa Piet nak Aanslag bevolkingsregister Ben verzet Jodentram Jacob luitjens Opsporing nazis Index Terdoodveroordeeld Klokkenluider Subkampen Wo2 overpijnzing Oorlogsverhaal frans Dossiers openbaar 2021 Dagboek anne frank Wo2 onderscheiding aanvragen Moffen Po box 1142 Barneveld groep Jazzverbod Ans van dijk Oproep03 Hannie schaft Auschwitz Theresienstadt Hermans hetbehoudenhuis Kamptaal Namen monument Tora Son of saul Geroofde meubels Tante truus Reve de avonden Kristallnacht Plaquette hb Frieda belinfante Cabr Westerweelgroep Nazis Tatoeage auschwitz Oproep07 Anne frank Plaats een steen Kamp vught Amsterdamse bos Hoofdrolspelers wo2 Amsterdam wo2 Marnixstraat Mengele Jaap kaas Jodenjacht Oranjevrijbuiters Pers tweede wereldoorlog Operation amsterdam Ajax Het verzet Wilhelmina Groep 2000 Negationisme Pieter menten Indische kwestie Lou jansen Ko stevense Jose bosma Davidster Fiets inleveren wo2 Cross of iron Oskar schindler Bob scholte Slobodan mitric Karl lueger Fosforbommen Hitler Marokkaanse joden Schietpartij dedam Riphagen Wahler gosdek Moffenmeiden Meisje met rode haar Oorlogsverhaal johan2 Begraafplaats oosterbeek arnhem Surinaamse joden Atoombommen japan Verzetsherdenkingskruis Annefrankstraat Noodgeld Bergen-belsen Vichy Casablanca Nieuws Walt disney Walter rauff Muziekroof Horst schumann Walter suskind film Loe de jong Oproep05 Jerrycan Mirjam ohringer Theo dobbe Zwitserland Karel bonnekamp Holocaust museum Nieuws archief 04 Aow oud gedienden Inval familie frank Nieuws archief 07 Sobibor Shalom Herdenkingen Adolf hitler Eduard veterman Valkyrie Oproep01 Hanns rauter Stadhoudersbrief Muhlberg Deutsche reichsbahn Aristides de sousa mendes do amaral e abranches Plein 40-45 As onderwijzerhof Scarlet black Illegale parool Majoor bosshardt Come and see Journalist venema Pp groep Tina strobos Mein kampf Zwarte soldaten Verlies nederlanderschap Oorlogsverhaal johan Nieuwe kerkstraat Defiance Josef thorak Duitse grond werd nederlands Willem sassen Duivenbrigade Abraham puls SHOAH documentaire Carlton hotel Boksschool olympia Brug te ver Huizenroof Karel walet Amsterdamse verzetshelden Oproep02 Oskar groning Silbertanne Ss nebenstelle Jojo rabbit Dachau Hermans damokles Atlas Jodenhoek wandeling02 Sociaal Realisme