De Dokwerker

Bosplan

Het Amsterdamse Bos (grotendeels in Amstelveen, maar de gemeente Amsterdam is eigenaar en beheerder) is bedoeld om lucht, ruimte en groen te bieden aan Amsterdammers die doorgaans op drie hoog achter zitten. Als je meer wilt lezen over het bos anno nu surf je naar MokumsNL, hier op De Dokwerker behandel ik de oorlogsjaren.

Boschplan (Bosplan) wordt Amsterdamse bos

Onder premier Colijn brak in de dertiger jaren een grote crisis uit, niet dat hij daar veel aan kon doen, maar hij kreeg wel te maken met een enorm leger aan werklozen. De burgers morden dat er geen werk was en toen de uitkeringen ook nog eens verlaagd werden braken er onlusten uit. Zo ook in de Amsterdamse Jordaan.
Een monument op de Noordermarkt (Jordaanoproer) herinnert daar nog aan, dit is het opschrift:


Colijn besloot werklozen te stimuleren door gemeenten een financiële ondersteuning te geven als ze werklozen in konden zetten voor zogenaamde werkverschaffingsprojecten. Uit deze periode dateren grote openbare werken zoals het Amsterdamse Bos, waarvan de aanleg in 1934 van start ging.

Eerbetoon
Op de Grote Speelweide werd in 1980 als eerbetoon een kruiwagen geplaatst, een kopie van de kruiwagens die door de arbeiders werden gebruikt. Een plaquette vlakbij de kruiwagen vertelt de geschiedenis van de werkverschaffing.

Nationaal Dachau Monument
Tijdens de oorlog werd het werk op een steeds lager pitje gezet, maar de nazi's zagen wel brood in het bos en richtten er in 1942 verscheidene werkkampen in waarbij Joden en niet-Joden gescheiden werden. Ze veranderden de naam van Boschplan in Amsterdamse Bos. Een grote groep Joden moest kanalen graven, toen het werk erop zat werden ze opgehaald met trucks en afgevoerd naar vernietigingskampen, waaronder Dachau.
In 1996 is ter nagedachtenis aan hen het Nationaal Dachau Monument onthuld.

Anne Frank
In 2009 plantte de gemeente samen met de Anne Frank Stichting een stek van de Anne Frankboom die achter het Anne Frankhuis heeft gestaan en daar omwaaide. Anne zag vanuit haar onderduikadres aan de Prinsengracht de kastanjeboom staan.

Weetje
De Anne Frankstichting werd verweten hypocriet te zijn en alleen activiteiten te willen ontplooien die geld opleveren. Een verwijt wat ik wel vaker hoor, ook vanuit de Amsterdamse Joodse gemeenschap. De Joden zien het Anne Frankhuis als symbool voor één Jodin die is omgekomen terwijl de Hollandsche Schouwburg (link) juist meer gaat over het leed dat alle Joden is aangedaan.
Maar goed, de verwijten betreffen het samen met de gemeente planten van stekjes in het Amsterdamse Bos, als De Anne Frankhuis dit al doet zou het dat alleen moeten doen. Maar het steekt de Joodse gemeenschap ook dat de Anne Frankstichting destijds akkoord is gegaan met het kappen van de kastanjeboom toen de gemeente dat voorstelde.

Pas toen er uit binnen- en buitenland veel kritiek kwam werd de boom gespaard en gestut. Uiteindelijk viel hij toch om, maar daar waren geen mensenhanden aan te pas gekomen. Sinds 2011 groeien er uit de resten weer nieuwe spruiten.

Bomen voor de kachel
Tijdens de hongerwinter gingen veel Amsterdammers hout hakken in het Amsterdamse Bos voor hun kachels. Er was nauwelijks iets te eten en hout of kolen waren er niet, terwijl de winter van 1944 erg koud was.

Jaarlijkse herdenking
Bij het Dachau Monument Bos worden ieder jaar op 28 april de slachtoffers herdacht die in het Duitse vernietigingskamp om het leven kwamen. Onder anderen oud-gevangenen en nabestaanden zijn dan aanwezig, evenals de Burgemeester van Amsterdam.

...lees hier meer over de werkkampen in het Amsterdamse Bos...

Geschiedenis Amsterdamse Bos

1927 Jac. P. Thijsse doet voorstellen om meer groen te creëeren
1928 Besluit gemeenteraad van Amsterdam voor aanleg Amsterdamse Bos
1931 Boschplan (ontwerp van Cornelis van Eesteren en Jacoba Mulder)
1934 Start met het uitgraven van de Bosbaan
1938 De eerste Joden worden tewerkgesteld
1941 Joden komen in aparte ploegen van de niet-Joden te werken
1942 Het regime wordt strenger en de Jodne moeten harder werken
1943 Ook half-Joden worden verplicht te gaan werken in de kampen, de meeste vol-Joden zijn dan al op transport gesteld
1944 Veel bomen werden tijdens de hongerwinter gekapt voor de verwarming
1947 Boschplan wordt 'Het Amsterdamse Bos'
1970 De laatste bomen werden door schoolkinderen gepland waarmee Boschplan gereed kwam
1999 De Schinkelpolder wordt drooggelegd en toegevoegd aan het Bos en krijgt de naam Schinkelbos