De Dokwerker

Doden herdenkingsplaats Rozenoord

In de Duinen zijn veel verzetshelden doodgeschoten, de Duitsers lieten de slachtoffers kuilen graven waar ze even later zelf in kwamen te liggen, met een kogel door het hoofd.
Maar ook in steden kwamen fusillaties regelmatig voor. Zo werd er bij de aanleg van de metro van Amsterdam bij het Zuiderkerkhof (Jodenhoek) een greppel gevonden met de botten van tientallen doden. Het betrof geen graf van het kerkhof, want het aantal botten was daarvoor te talrijk en de slachtoffers lager door en over elkaar heen.

Op het eind van de oorlog waren er mede door de hongerwinter zoveel doden dat de Zuiderkerk het niet aan kon om alle lijken snel te begraven. Tot wel een maand stonden de lijken in de kerk. Deze omstandigheid bleef tot na de oorlog bestaan omdat er simpelweg onvoldoende kisten voorradig waren. Dat er tijdens de periode september 1944 en de bevrijding tientallen lijken zonder kist ter aarde zijn besteld is niet ondenkbaar.
Dit zou ook het massagraf kunnen verklaren dat gevonden werd tijdens de aanleg van de metro.

Cesar Willem Ittmann
Ittmann werkte mee in de Persoonsbewijzencentrale en voegde zich later bij een knokploeg, tijdens de hongerwinter van 44 werd hij opgenomen binnen de gelederen van de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten. Ook verleende hij medische hulp aan zieken, gewonde verzetsmensen en Joodse onderduikers. Het ging voor Cesar mis toen hij begin 1945 verraden werd en enkele dagen later gefusilleerd.


Fusilladeplaats Rozenoord
Het Casar Willem Ittmanpad gaat over in het Rozenoordpad. In de Rivierenbuurt woonden veel Joden maar ook veel verzetshelden, aan het Dokter Ittmannpad aan de rand van de Rivierenbuurt ligt Begraafplaats Zorgvlied, langs de A10 die bij de Amsteldijk de Amstel kruist. De begraafplaats is groot, deze loopt door tot aan de Zuidelijke wandelweg.
Er liggen meerdere oorlogsslachtoffers begraven.

In het jaar 1943 richtte de Duitse bezetter zich op de jacht op Joden maar toen nagenoeg alle Joden uit Amsterdam waren opgepakt werd het vizier op het verzet gericht. In de laatste maanden van de oorlog pakten de Duitsers steeds vaker mensen uit het verzet op om ze te verhoren, martelen en uiteindelijk alsnog te vermoorden.
Rozenoord werd als fusilladeplaats gebruikt, 8 maart 1945 was een van de meest dramatische dagen, enkele buurtbewoners waren getuige van de moord op plus minus vijftig personen.

In totaal vonden de laatste maanden van de Tweede Wereldoorlog tussen de 120 en 140 mensen de dood bij Rozenoord. Jaarlijks worden op 4 mei de slachtoffers herdacht bij een gedenkplaquette.

Zorgvlied

Sinds 1870 bestaat deze begraafplaats, schitterend gelegen aan de Amstel. De ontwerper van het Vondelpark (tuinarchitect Jan David Zocher, tekende ook deze laaste rustplaats.
Maar is dit Amsterdam? Nee, en toch wel. De begraafplaats valt onder de verantwoordelijkheid van de gemeente Amstelveen, dit stamt uit de tijd dat dit gebied binnen de Amstelveense gemeentegrenzen viel. Toen dat veranderde en de Amsteldijk onder Amsterdams beheer kwam gold dat niet voor de begraafplaats. Tot op de dag van vandaag is de begraafplaats eigendoom van de gemeente Amstelveen.
Zorgvlied is een grote begraafplaats waar veel bekende Nederlanders liggen zoals Martin van Amerongen, Willen van Beusekom, Oscar Carré, Fabiola, Annemarie Grewel, Frans Halsema, Cor van Hout, Greet Hofmans (inderdaad, van de 'affaire' rondom Koningin Juliana), Adolf Krasnapolsky, Fien de la Mar, Annie M.G. Scmidt en Carel Willink.

In tegenstelling tot wat je zou verwachting liggen er ook Joden op Zorgvlied begraven hoewel die totaal anders denken over de ter aardebestelling van hun overleden dierbaren. Een van de Joden die hier persé begraven wilde worden en niet op een Joodse begraafplaats was Abraham Asscher, een van de leiders van de Joodse Raad. Omdat hij na de oorlog door de Joodse gemeenschap werd verstoten keerde hij zich ook van hen af.

Er zijn meerdere oorlogsgraven, die herken je doordat er een helm op het graf ligt, Pieter van 't Hof bijvoorbeeld. Maar bekender zijn wellicht Zeeman en de Jong die betrokken waren bij de schietpartij op het Centraal Station op 7 mei 1945 (link.)


Verzetsheld Theo Ruiter ligt ook op Zorgvlied begraven, hij redde 88 mensen uit handen van de Duitsers en kreeg daarvoor het Verzetsherdenkingskruis. Zijn graf werd aan de begraafplaats overgedragen zodat het de status 'blijvend monument' kon krijgen.