De Dokwerker

Verkrachten als wapen

Als je tot november 2017 binnen mijn site zocht op 'verkrachting', dan kwam je het woord slechts éénmaal tegen, maar er was veel meer aan de hand.

Joseph Hirtreiter was tot 1943 commandant in Treblinka, daarna werd het kamp ontmanteld. In zijn tijd stond hij de treinen met 'gevangenen' op te wachten, getuigen verklaarden later dat hij baby's van vrouwen afpakte en met het hoofd dood sloeg op het perron. Ook martelde hij vrouwen. Over mogelijke verkrachtingen zijn geen getuigenverklaringen omdat Hirtreiter de vrouwen apart nam.

Ilse Koch
Ilse werd 'de heks van Buchenwald', genoemd, zij was getrouwd met Karl Koch die tot en met 1941 commandant was van Kamp Buchenwald. Ilse schiep er genoegen in om te paard gevangenen op te jagen en liet gevangenen elkaar verkrachten. Van overleden gevangenen liet zij vaak de tatoeages wegsnijden die zij bewaarde, het verhaal gaat dat zij er lampenkappen van had laten maken, of dit echt waar is heb ik niet kunnen vaststellen.
Na de oorlog werd zij tot een levenslange gevangenisstraf veroordeeld, op 1 september 1967 pleegde zij in de gevangenis zelfmoord door zichzelf op te hangen.

Van de Japanners kwamen na de oorlog wel veel berichten naar buiten, zij richtten zich tijdens de bezetting met name op blanken die in Nederlads-Indië woonden, net als dat Hitler zich tegen de Joden keerde. Er moest verplicht gewerkt worden zonder betaling en er werd door de kampbewaarders gemarteld, verkracht en gemoord.
In april 2015 werd er op de Israëlische televisie een documentaire (Screaming Silence) uitgezonden seksueel misbruik van kinderen tijdens de Holocaust. Tot dan negeerden historici het feit dat 'verkrachting' als middel tot repressie werd gebruikt. In de documentaire spraken holocaustoverlevenden, die als kinderen en tieners in de getto's, concentratie- en werkkampen seksueel misbruikt waren, voor de camera over wat zij hadden meegemaakt.
Seksueel geweld littekens had voor eeuwig littekens achtergelaten.

De slachtoffers spraken destijds niet over seksueel geweld, daardoor nam ieder slachtoffer zijn 'eigen geheim' mee uit de oorlog. Na 40-45 verzwegen zij tegenover hun echtgenoten, kinderen en kleinkinderen lang wat hen was overkomen. De documentaire uit 2015 toonde voor het eerst enkele slachtoffers en nabestaanden die wél wilden praten, na zeventig jaar!

Uit 'misplaatst' respect voor de slachtoffers hebben historici nimmer gedegen onderzoek gedaan naar seksueel misbruik door Duitse soldaten en kampbewaarders.
'Misplaatst', omdat de documentaire aantoont dat de slachtoffers met onbehandelde trauma's zijn blijven zitten. Mannen en vrouwen beschrijven hoe zij op zeer jonge leeftijd seksueel misbruikt zijn. Verkrachtingen en groepsverkrachtingen waren aan de orde van de dag. Een man vertelt dat toen hij dertien was door een Duitse soldaat verkracht werd. Na de oorlog heeft hij altijd een soort van schuldgevoel gehad als hij met een vrouw naar bed ging.
Een vrouw vertelt in 'screaming silence' dat zij kinderen van haar verkrachter heeft gekregen, tegen hen en hun kinderen heeft zij tot de filmopnamen plaats vonden nooit durven zeggen wat haar was overkomen. Hun vader en opa noemde zij 'een zeer wrede man' als er naar hem gevraagd werd.

Piepel

In de documentaire van Ronnie Sarnat valt de term 'piepel', in Nederland kennen wij die term, maar tot voor kort wist ik niet waar die vandaan kwam. 'Piepelen' is in mijn beleving 'iemand kleineren'. En als je dan de film ziet krijgt dit toch een beladen dekking.
Een piepel was een tiener in een concentratiekamp die gedwongen werd om aan de wensen van de bewakers te voldoen, ook op seksueel gebied. De man die een piepel was, vertelt hoe hij als jongen in Auschwitz verkracht was door een bewaker. Hij kreeg met geweld brood in zijn mond geduwd om hem het zwijgen op te leggen tijdens de verkrachting. De man herinnert zich hoe uitgehongerd hij was en maar wat graag het brood opat.
Na de oorlog voelde hij zich schuldig dat hij zich 'liet' verkrachten om zo aan brood te kunnen komen.

Vooral kinderen voelden zich schuldig, zij dachten dat zij iets verkeerds hadden gedaan en daarom gestraft werden met seksueel geweld. Hoewel seks met Joden verboden was volgens de 'rassenwetten' vond verkrachting onder alle gevangenen plaats. Er zijn getuigenissen, zeer weinig overigens, die verhalen dat meisjes onder een andere naam in bordelen moesten werken voor de Duitsers. Het was de enige manier om te ontkomen aan een zekere dood in een kamp.

Abgenützt oder Verbraucht

Volgens sommige bronnen gaf Himmler persoonlijk opdracht om bordelen in de kampen in te richten om de manschappen rustig te houden. Het systematisch en langdurig verkrachten van vrouwen, kinderen, maar ook jonge jongens, werd als 'sport' gezien. Als de slachtoffers lichamelijk de geweldplegingen niet meer aan konden werden de vrouwen naar Ravensbrück gestuurd, voorzien van het stempel: 'opgebruikt'.
Een tweede groep 'klanten' waren de gevangenen die harder dan gemiddeld hadden gewerkt. Himmler verwachtte dat anderen ook harder zouden gaan werken om in aanmerking te kunnen komen voor een bezoekje aan een prostituee.
Meisjes en vrouwen die misbruikt werden voor prostitutie leefden relatief korter dan dwangarbeiders.

Blok 24, Auschwitz

SS-bordelen
Zoals ik al schreef, leider van de SS, Heinrich Himmler wordt als een van de bedenkers van de holocaust gezien en gebruikte verkrachting als wapen en als vertier. In veel kampen, naar schatting vijftig, werden er bordelen ingericht. zo ook in Auschwitz. Het werd door de gevreesde kampcommandant Rudolf Höss opgericht en kwam bekend te staan als 'blok 24'. Niet alleen bewakers misbruikten hier meisjes en vrouwen, ook gevangenen 'mochten' zich uitleven. Himmler had het plan opgevat om een verkrachting als beloning te verstrekken aan gevangenen die harder werkten dan anderen. Op deze wijze wilde hij anderen 'motiveren' ook harder te werken.
De vrouwen die in Auschwitz gedwongen werden tot prostitutie kwamen uit Auschwitz-Birkenau.

Volgens sommige bronnen maakten de SS-ers zelf liever geen gebruik van de vrouwen die ook door bewakers en gevangenen seksueel werden misbruikt. Een tweede bordeel heeft er in ieder geval in Auschwitz bestaan, maar ook hierover is bitter weinig te vinden. In kampen waar geen tweede bordeel was maakten SS-ers wèl gebruik van hetzelfde bordeel, maar dan op andere tijden of 'speciale SS-dagen'.
Ten opzichte van andere gevangenen werden vrouwen die geprostitueerd werden redelijk goed verzorgd. Ze kregen meer en beter te eten en hun werk bleef beperkt tot dat van prostituee.

Vanaf 1942 werden er ook in Dachau, Mauthausen, Buchenwald en Sachsenhausen bordelen ingericht om de productiviteit op te jagen. Historicus Robert Sommer deed hier al eens onderzoek naar, maar kreeg, ondanks dat hij meer dan 170 namen van misbruikte vrouwen achterhaalde, niemand te spreken.
Velen waren na de oorlog overleden of wilden niet met hem praten. Hij schreef er toch een boek over: Das KZ-Bordel.

Enkele bezoekers van de bordelen wilden wel hun zegje doen, mede op basis van wat zij verklaarden en wat Sommer terug kon vinden in de SS-archieven kon hij een reconstructie maken van een bordeelbezoek.
Gevangenen mochten een verzoek indienen voor een bordeelbezoek, als dit werd gehonoreerd stonden meerdere gevangenen voor een kamer waar op een tafel een vrouw of meisje lag, vaak vastgebonden. Na maximaal een kwartier was de volgende aan de beurt. Veel vrouwen die gedetineerd waren in Ravensbrück werden naar andere kampen gestuurd om dienst te doen als prostituee, als ze 'opgebruikt' waren werden ze weer teruggestuurd. Uit de overleveringen van Ravensbrück is dit nimmer gebleken, waarschijnlijk was de schande erover zelfs de nazi's te veel.


In Duitsland is vaak aandacht gevraagd voor deze problematiek, nimmer wilde men daarop ingaan. Sommer kon zijn werk doen nadat de partij LINKS hem steunde. LINKS komt voort uit de Oost-Duitse 'Eenheidspartij' waarvan met grote stelligheid beweerd wordt dat veel van hun functionarissen frequente bezoekers waren van de KZ-bordelen.
Sommer trekt in zijn boek de conclusie dat de arbeidsproductiviteit bij de gevangenen niet steeg door het bordeelbezoek. Velen waren al snel te verzwakt om seks te hebben of nog harder te werken. Wie niet hard genoeg werkte kwam niet in aanmerking voor een 'premiebiljet'.

N. D. Westerhof publiceerde in 2008 een scriptie over bordelen, hij schreef onder andere:
"Als een vrouw onverhoopt toch zwanger raakte, verschillen de verhalen over wat er met hen gebeurde. Een getuige lijkt in dit geval een iets te positieve voorstelling van zaken te geven. Hij kende het verhaal van twee vrouwen die zwanger raakten en geaborteerd werden in het hospitaal.
Ze werden daarna teruggebracht naar het bordeel en kregen twee weken rust. Gebleken is echter dat zwangere vrouwen in Sachsenhausen vermoord werden. Een vrouw die een bordeel runde verklaarde dat er in haar bordeel een vrouw drie keer zwanger raakte en na de derde keer niet meer terug kwam.
Erika Buchmann, Blockälteste in Ravensbrück, verklaarde dat vrouwen die uit bordelen teruggestuurd werden in het strafblok terecht kwamen. Als de vrouwen die daar zaten inderdaad zwanger waren, werden ze op vernietigingstransport gesteld.

SCRIPTIE WESTERHOF

Andere literatuur over prostitutie.

     

Mauthausen

Verreweg de meeste bordelen bestaan niet meer, bordelen buiten kampen zijn afgebroken of verbouwd tot woonhuizen. Één bordeel is echter dermate goed beschreven en bewaard gebleven dat het gerestaureerd kon worden, het heet 'Baracke 1' en bevindt zich in de Oostenrijkse plaats Mauthausen. Het kamp heeft bestaan van augustus 1938, nadat Oostenrijk bijna een half jaar daarvoor door Duitsland werd geannexeerd, tot en met mei 1945.

Wehrmachtbordelen

Naast de SS-bordelen waren er ook Wehrmachtbordelen. Naar schatting zijn er tussen de 800 en 1.200 bordelen geweest die eerder bestonden dan de bordelen in de kampen. Reeds voor de oorlog werd er een aanzet gegeven tot Wehrmachtbordelen om de manschappen te bedienen van hun nodige pleziertjes, althans, zo was de gedachte. Oorlog en onvrijwillige seks zijn altijd, ook hedentendage nog, onlosmakelijk met elkaar verbonden.
Wehrmachtbordelen bevonden zich met name in grote steden zoals Parijs, Antwerpen en Rotterdam, soms wel meer dan tien. In Nederland vond onderzoeker L.J. Fahnenbrück er een in onder andere Huls, Middelburg, Den Haag, Zandvoort, Veere, IJmuiden, Den Helder en Wassenaar.


De 'werkplekken' van de Wehrmachtbordelen verschilden met die in de kampen, daar, in de kampen dus, lagen de vrouwen vaak op tafels in kille kamers. In de Wehrmachtbordelen was er sprake van een klein kamertje met een bed, soms zelfs met een tafel en een stoel om het kamertje een huiselijker aanblik te geven.
In de Wehrmachtbordelen was er sprake van betaling, maar de vraag is of er ook sprake was vrijwilligheid, ik denk van niet. Voor de meeste vrouwen zal het toestemmen om geprostitueerd te worden een vlucht naar voren zijn geweest.

Vaak werden de vrouwen gebrandmerkt. Vrouwen die 'Feldhure' op hun borst getatoeëerd kregen waren niets anders dan slaven waarop militairen hun seksuele lusten konden botvieren.
Of er, zoals wel eens beschreven wordt, twee soorten bordelen waren, een voor de manschappen en de onder-officieren en een voor de officieren heb ik nergens als vaststaand feit kunnen vinden. Er wordt geschreven dat een blauw licht voor het raam betekende dat lager militair personeel er terecht kon voor een bezoek aan een prostituee en een rood licht bedoeld was om hogere officieren aan te trekken.

Homosexualiteit is een ziekte

Een bijkomende reden waarom Heinrich Himmler SS-bordelen en Wehrmachtbordelen liet bouwen was zijn homofibie'. Volgens de SS-baas was het leger een plaats waar homoseksualiteit zich kon ontpoppen omdat er nauwelijks omgang was met vrouwen.

Verkrachting door de geallieerden

Miriam Gebhardt, Duits historica, publiceerde in de maand voordat de film van Ronnie Sarnat op de Israëlische televisie werd uitgezonden het boek 'Als die Soldaten kamen'. Toevallig? Daar ga ik maar van uit, opmerkelijk is het wellicht wel dat vlak voordat er een film uitkomt wat Duitse bewakers deden, er een boek uitkomt over verkrachtingen door geallieerde troepen.
Dat de Russen veel vrouwen (twee miljoen) verkrachtten op hun tocht vanuit het oosten om Europa van de nazi's te verlossen is alom bekend, maar schrijfster Gebhardt heeft ook veel aanwijzingen gevonden dat Franse, Britse, Canadese en Amerikaanse bevrijders talloze vrouwen (200.000) verkracht hebben.
Bekend is ook dat vrouwen in de Russische zone van Berlijn twee maanden lang weerloos ten prooi vielen aan de Russen. Dat werd voor het eerst in 1959 door een onbekend gebleven schrijfster beschreven in een historische roman, 'Eine Frau in Berlin'. Russische militairen verkrachtten op zeer grote schaal Duitse vrouwen.
In 2003 werd bekend dat het om Martha Hillers ging, een journaliste die op 90-jarige leeftijd in 2001 overleed. In 2008 werd haar boek verfilmd.

Meer informatie

In nationale archieven is nauwelijks iets terug te vinden over prostitutie in kampen, maar ook niet over prostitutie in huizen ten behoeve van militairen. Was er sprake van vrijwilligheid? Ik kan mij dat niet voorstellen. Veelal voelden vrouwen zich verplicht om te ontkomen aan hun situatie.
Uit gemeete-archieven zou veel meer bekend kunnen worden, daar wordt onderzoek gedaan, het wachten, voor mij, is daarop. Zelfonderzoek gaat mij te ver aangezien ik reeds met een ander onderzoek bezig ben, namelijk het VERRAAD VAN ANNE FRANK.

...wordt vervolgd...