De Dokwerker

De Tweede Wereldoorlog met een link naar Amsterdam


Door de ogen van Ben Verzet

De man die de oorlog wilde voorkomen

In 1894 werd Rudolf Hess geboren, de man die de onbetwiste vervanger van Adolf Hitler was en ook in zijn voetsporen zou zijn getreden als hij niet vroegtijdig tot het inzicht was gekomen dat een oorlog tegen de geallieerden zinloos was.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog raakte Hess gewond en mogelijk redde hem dat wel het leven, want als hij volledig hersteld is heeft Duitsland al gecapituleerd. Deze verwonding leidde tot een litteken op zijn rug, anderen beweren dat het zijn hand en arm betrof, dit incident zou ver na de oorlog een rol spelen bij de vraag of Hess nu wel of niet de oorlog heeft overleefd. Volgens mij raakte Hess echter driemaal betrokken bij een incident en hield hij ook aan een zelfmoordpoging een litteken over.

Hij is in 1920 in feite nog slechts een jongeman van 26, net als zovelen gaat hij nu pas studeren, de oorlog heeft ook in Duitsland diepe wonden geslagen.
Met zijn medestudente Ilse Pröhl trouwde hij op 20 december 1927, Hitler was eerste getuige, ze krijgen één kind, zoon Wolf Rüdiger. Samen met Ilse verspreidde Hess pamfletten voor de NSDAP waarvan hij lid was geworden. Ook zat hij in een knokploeg die optrad tegen, met name, communistische tegenstanders van Hitler.

Onder de indruk van Hitler

Hess was in zijn studietijd al hevig onder de indruk van de speeches die Adolf Hitler in kleine gelegenheden hield, soms waren er maar 25 mensen bij aanwezig. Bijna dagelijks predikte Hitler zijn haat jegens Joden in café's en andere kleine zaaltjes. Tijdens een van die bijeenkomsten in München brengen communisten een bom tot ontploffing (andere lezingen hebben het over een schietpartij) waarbij Rudolf licht gewond raakt, Hitler zou zelf geschoten hebben, maar de lezingen lopen hieromtrent zeer uiteen.

In november 1923 probeert Hitler de macht te grijpen in Beieren, een van zijn trouwste trawanten is dan Hess. Deze zogenaamde Bierkellerputsch mislukt echter. Hitler belandde in de gevangeis voor vijf jaar, Hess voor anderhalf jaar, beiden staan na negen maanden echter alweer buiten en pakken de draad weer op. Tijdens hun gevangenschap hebben Hess en Hitler opvallend veel vrijheid, Adolf begint aan zijn boek 'Mein Kampf', een deel is gebaseerd op een verhaal van Hess en later, als Hess ook in de gevangenis beland, redigeert Hess delen van het boek.
Na hun vrijlating bemoeit ook Ilse zich met het boek, volgens een Duitse onderzoeker is haar inbreng echter marginaal. Hitler gaat ondertussen ook onverdroten door met zijn haatpreeks, de zalen worden groter en hij bezoekt ook in andere delen van het land zijn 'fans'. Rudolf wordt opgeleid tot piloot.

Als de oorlog uitbreekt gaat het al snel mis tussen Adolf en Rudolf die graag als gevechtsvlieger wil worden ingezet, ondanks dat Hitler grotere plannen met hem heeft wil Hess onbedingt vliegen. Als plaatsvervanger van Adolf staat hij teveel in de schaduw van de Führer, aldus concludeert Rudolf Hess.
Hess heeft Hitler in alles gesteund en zelfs een paar keer de kastanjes voor hem uit het vuur gehaald zoals bij de invoering van de rassenwetten, die Hess grotendeels opstelde en namens Hitler in 1935 ondertekende. Aan Hermann Göring heeft Hess een hekel, die zet de Gestapo in de steigers en Heinrich Himmler wordt aangesteld als leider, Rudolf ziet zichzelf niet als gelijke hoewel Hitler hem wel als plaatsvervanger blijft zien. Himmler spreekt meermaals openlijk zijn twijfel uit over de keuze van de Führer voor Hess.

In mei 1941 voelt Hess dat de oorlog zinloos is, hij wil iets doen, maar weet ook dat Hitler negen levens heeft, pogingen hem te vermoorden waren al meerdere keren mislukt. Rudolf stapt in een vliegtuig richting Engeland om te bewerkstelligen dat er vrede komt, boven Schotland wordt hij door een Britse jager neergehaald, maar Hess land veilig met zijn parachute op Britse bodem.
Een andere lezing vertelt echter een totaal ander verhaal. Hess zou op weg zijn geweest naar de Hertog van Hamilton, een zeer goede vriend van de Hertog van Kent, een broer van de koning. Tien minuten voordat Hess ging landen doofden de lichten waarop Hess zich had moeten richten om veilig te kunnen landen. Ten einde raad sprong hij uit zijn vliegtuig om zichzelf met zijn parachute veilig aan de grond te brengen.
Als Hess, zoals later werd beweerd, zou zijn vervangen door een dubbelganger, moet dat vlak voor zijn vertrek uit Duitsland zijn geweest. Het verklaart een hoop, maar daarover straks meer.
Zullen we de echte waarheid ooit nog eens horen?

Duitsland laat hun tweede man vallen

Hitler liet Hess krankzinnig verklaren en tot de dood veroordelen wegens landverraad, helaas namen de Engelsen Hess niet serieus en sloten hem op in de gevangenis van de Tower of London waar hij haast gek van radeloosheid werd. Engelse artsen onderzochten Hess en stelden vast dat hij allerminst gek was, hoogstens wat paranoïde, Hess bleef maar roepen dat ze hem wilden vermoorden. Martin Bormann volgde Hess ondertussen op in Duitsland.

Mede door het oordeel van de Britten over de geestelijke gesteldheid van Hess meenden de geallieerden na de oorlog dat hij berecht kon worden tijdens de processen van Neurenberg. Hem werd evenveel ten laste gelegd als andere hoge nazi-kopstukken, hem viel 'levenslang' ten deel, zijn laatste woonoord zou vanaf 18 juli 1947 de Spandau gevangenis worden. Zijn naam werd 'gevangene nummer 7'.


Na 1 oktober 1966, toen Albert Speer en Baldur von Schirach werden vrijgelaten, was Hess de enige gevangene in de Spandau gevangenis terwijl er plaats was voor 600 veroordeelden.
Hess was gedurende de laatste jaren van zijn opsluiting geestelijk flink in de war, de Amerikanen wilden hem vrijlaten, de Russen waren fel tegen, de exacte reden is nooit kenbaar gemaakt, terwijl anderen wel eerder op vrije voeten werden gesteld, waaronder Albert Speer (link).
Reden kan zijn geweest dat Hess een kopstuk was die op de hoogte was van de inval van Hitler in Rusland, maar daar nimmer iets over heeft gezegd toen hij in 1941 neerstreek in Schotland.

Zelfmoord?

In de zomer van 1987 pleegde Hess zelfmoord door zich op te hangen aan een draad van een lamp, althans, dit is de officiële lezing. Een gevonden zelfmoordbriefje werd later gekoppeld aan een eerdere zelfmoordpoging van Hess. Waarom kwamen de Duitsers met dit oude briefje op de proppen? Zijn vlucht naar Engeland zou mogelijk zorgvuldig gepland zijn geweest in samenwerking met de Britten, mede hierdoor zou hij gevangen zijn gezet, maar werd hij op bevel van Winston Churchill wel met veel privileges verzorgd.
Op het moment dat Hess de dood vindt wordt er gelijk geconcludeerd dat het om zelfmoord gaat, echter, volgens bewakers was hij wel degelijk in de war en dusdanig verzwakt dat hij niet in staat kon worden geacht zichzelf iets aan te doen. Er was even sprake van invrijheidstelling, maar voordat het zover was verhing Hess zich. Hij was toen 93 en zat al meer dan veertig jaar gevangen. Een raar moment dus.
Autopsie wees uit dat zelfmoord mogelijk, maar zeer onwaarschijnlijk, was, hier is nimmer verder onderzoek naar gedaan, het boek werd gesloten.

De verhalen dat het niet om Hess, maar om een plaatsvervanger zou gaan, verwijs ik naar het rijk der fabelen, dit is een gerucht dat af en toe opduikt waar geen enkele aanwijzing voor is. Mogelijk wordt dit gedaan door de Russen en/ of de Britten om mist te creëeren. Uit het mysterie zou je ook af kunnen leiden dat Hess een dubbelspion was, alleen al het feit dat zowel Duitse als Britse jagers zijn vliegtuig uit de lucht wilden schieten onderschrijven deze stelling.

Hess zou vlak voor zijn vetrek zijn 'vervangen' door een dubbelganger. Dat Hitler wist van zijn vlucht kan gekomen zijn omdat Hess enkele maanden eerder al een poging had ondernomen om naar Engeland te gaan, maar direct was teruggekeerd. Vóór de poging had hij een brief gegeven aan iemand die hem met het vliegtuig hielp, die was bestemd voor Hitler waarin Hess alles uitlegde. Had Hitler deze brief al gezien? We zullen het waarschijnlijk nooit weten
Later werd verklaard dat Hitler furieus reageerde toen hij hoorde van het nieuws van Hess, dat was anders geweest als hij inderdaad al wist van diens plannen en hij een dubbelganger had gearrangeerd.

Aan zijn verwonding (en) tijdens de Eerste Wereldoorlog had Hess dus een of meerdere littekens overgehouden, dat schreef ik al in het begin van dit blaadje, toen de Britse artsen hem in 1972 onderzochten beschreven ze dit niet, iets wat normaal gesproken wel degelijk gebeurd zou zijn. De familie van Hess had pas sinds 1969 contact met Rudolf, hun ervaring is dat ze systematisch werden tegengewerkt om hun vader vrij te krijgen. Zoon Wolf kende zijn vader eigenlijk niet goed want hij was drie toen zijn vader naar Engeland vloog. Kan het zijn dat hij hem niet herkende?
Hess werd in Wunsiedel in Beieren begraven waar de familie een vakantiewoning had, het graf werd in 2011 geruimd, de overblijfselen verbrand. Ieder jaar kwamen er op 17 augustus duizenden neo-nazi's naar het graf, hieraan kwam, ondanks een gerechtelijk verbod uit 2005, pas een eind toen de as van Rudolf in 2011 in zee werd uitgestrooid.
De Spandaugevangenis werd na de dood van Hess, de laatste gevangene, direct gesloopt. Niets herinnert daar meer aan de laatste verblijfplaats van Rudolf Hess. De duurste gevangene ter wereld.

Klaarheid?

In 2017 gaan de Britse archieven open!
In 1992 werd een deel van de Britse dossiers over Rudolf Hess vrijgegeven, de rest volgt in 2017, maar of daar in staat wat we willen weten is ongewis. Een van de versies die het meest aannemelijk is, omdat een dokter al vaststelde dat de gevangene na de oorlog niet dezelfde persoon kan zijn als de Hess van voor 1945, is dat de echte Hess reeds in augustus 1942 zou zijn overleden.
Zoals ik schreef vliegt Hess in mei 1941 naar Schotland, hij zou daar een ontmoeting hebben met de broer van de Koning van Engeland. Deze Hertog van Kent, George Edward Alexander Edmund, komt een jaar later, op 25 augustus 1942, onder vreemde omstandigheden om het leven. Er zitten meerdere mensen in het vliegtuig, één daarvan zou nooit geïdentificeerd worden.

Officieel was George (piloot in de Royal Air Force) onderweg naar IJsland, in werkelijkheid zou hij Rudolf Hess naar het neutrale Zweden overbrengen. Het toestel stortte neer boven Schots grondgebied hoewel het toestel alleen toestemming zou hebben gehad om boven open zee te vliegen. De reden om toch boven land te vliegen was omdat Hess zich in Schotland bevond en niet, zoals lang werd aangeomen, in de Tower van Londen.
De vraag reist, wie was de dubbelganger en waarom heeft hij nooit toegegeven wie hij was? Omdat de familie van Hess bij hun vader is geweest geloof ik niets van dit verhaal. Een tweede mystiek punt is waarom Hess, de eventuele nep-Hess, dat niet heeft opgebiecht aan de zoon van Hess tijdens diens bezoeken. Wolf Hess heeft heel vaak geprobeerd zijn vader vrij te krijgen, de Russen hielden dit altijd tegen, terwijl ze nimmer tegen de vrijlating van andere hoge nazi's waren.
Ik sluit niet uit dat het gerucht rond de dubbelganger een mistgordijn van de Engelsen is geweest.

Een derde puntje, waarom pleegde Hess pas zo laat zelfmoord? Jarenlang zat hij vast en werden verzoeken om zijn vrijlating afgewezen omdat de Russen tegen waren. Pas toen Gorbachev instemde met zijn vrijlating pleegde Hess ineens zelfmoord. Ilse werd op 3 juni 1947 gearresteerd en op 23 maart 1948 weer vrijgelaten, zij overleed in 1995, hun zoon Wolf op 24 oktober 2001 op 63-jarige leeftijd. Wolf liet een vrouw, Andrea, achter en drie kinderen waaronder Andreas. Deze zoon van Wolf en dus kleinzoon van Hess, werd in 2002 veroordeeld tot een boete omdat hij ontkent had dat er gaskamers waren in Dachau en dat die pas na de oorlog door de Amerikanen zouden zijn geplaatst.
Ook van Rudolf wordt beweerd dat hij een nazi was, tot aan zijn dood onderhield hij een website over zijn vader en contacten met neo-nazi's. Hierin moet ik wel voorzichtig zijn want hij is hiervoor nooit veroordeeld, simpelweg omdat hij de Duitse wet nimmer heeft overtreden.
Spannend, helemaal als je weet dat in 2017 de geheime archieven van MI5 dus open gaan.

Prins Bernhard en Hermann Goering

Hoewel ik door de jaren heen Bernhard minder ben gaan waarderen, geloof ik niet dat de Prins ooit maar iets te maken heeft gehad met deze affaire. Zeker, Bernhard was gek op de Schote Hooglanden en een persoonlijke vriend van George, de Hertog van Kent, maar meer dan een vriendschap was het niet.
Mogelijk is dat Bernhard en Hess elkaar ontmoet hebben, temeer Bernhard van origine natuurlijk ook een Duitser was. Wel pikant is dat ten tijde dat Hess vast zat deze niet langer in Londen, zoals vaak gedacht, maar in Schotland in een gevangenis zat waar hij onder een zeer mild regime viel. Rond die tijd schreef Bernhard de vermeende stadhoudersbrief waarin hij Hitler aanbood als vertegenwoordiger van de Duitsers Nederland te regeren.

Hermann Goering verklaarde tijdens de Processen van Neurenberg dat hij niet geloofde dat degene die in Spandau werd opgesloten de echte Rudolf Hess was. Hess werd tot levenslang veroordeeld vanwege het voeren van een agressieve oorlog, hij werd vrijgesproken van oorlogsmisdaden.

Ben Verzet

Per e-mail kun je mij altijd een vraag stellen.
Email De Dokwerker (Ben Verzet)

Alle onderwerpen van De Dokwerker

  • Saving private ryan
  • Dirty dozen
  • Ingezonden
  • In oorlog
  • Februaristaking
  • Wiedergutmachung
  • Auschwitz charlatan
  • Foute bedrijven
  • Jaap van velzen
  • Oorlogsdoden
  • Nazis zuid-amerika
  • Zwartboek
  • Kipp
  • Japanse schindler
  • Katyn
  • Interneringskampen amsterdam
  • Jodenmanussie
  • Berchtesgaden
  • Joodse invalide
  • Ns
  • Gaarkeukens
  • Amsterdammers
  • Reguliersgracht
  • Hendrik zeeman
  • Ovenbouwers
  • Linie crossers
  • Nvm
  • Fotos
  • Schwabmunchen
  • Patton
  • Ben strik
  • Rudolf hess
  • Dodenherdenking
  • Kandinsky roofkunst
  • Speech koning dodenherdenking 2020
  • Bart de kok
  • Denemarken
  • Cs-6
  • Lindemans kingkong
  • Oorlogsverhaal leo
  • Verkrachting
  • Nieuws archief 08
  • Schindlers list
  • Casa inalco
  • Belastingen
  • Het parool
  • Bridge kwai
  • Nieuws archief 06
  • Der untergang
  • Conspiracy
  • Overlevende auschwitz
  • Bevrijdingsdag
  • Burgemeester amsterdam wo2
  • Adressen
  • Ggz
  • Kamp amersfoort
  • Gvb
  • Russenoorlog
  • George patton
  • Great escape
  • Jordaan oproer
  • Raffle
  • Diaspora
  • Wo2 informatie amsterdam
  • Laatste woorden mussert
  • Titus brandsma
  • Meer kampen wo2
  • Westerbork
  • Johan heesters
  • Noorder begraafplaats
  • Efraim zuroff
  • Cor ruska
  • Nieuws archief 01
  • Termen tweede wereldoorlog
  • Francisco boix
  • Kadaster
  • Contact
  • Velser affaire
  • De bezem
  • Hans de doder
  • Waalsdorpervlakte
  • Nederlandsindie
  • C en a
  • Columns tweede wereldoorlog
  • Oproep
  • Oorlogsverhalen
  • Hortusplantsoen
  • Lippmann rosenthal
  • Yad vashem
  • Odessa
  • Jeane zwinkels
  • Radio oranje
  • Prins bernhard
  • Nieuws archief 03
  • Schietpartij marnixstraat
  • Voortvluchtige oorlogsmisdadigers
  • Pontonbrug
  • Frieda menco
  • Klaas faber
  • Oorlogsfilms
  • Duits verzet
  • Fusilladeplaats weteringcircuit
  • Schietpartij 7mei amstelveenseweg
  • Wally van hall
  • Fritz bauer
  • Boeren
  • Bloeme evers-emden
  • Darkest hour
  • Putdeksels wandeling noord
  • Oproep04
  • Project siege
  • Inglourious basterds
  • Goudroof
  • Roma sinti
  • Schaduwkade
  • Niod
  • Lodewijk ernst visser
  • Tatra t87
  • Bontroof
  • Base
  • Harry verheij
  • De aanslag harry mulisch
  • Werkstuk
  • Oorlogshelden
  • Zalman gradowski
  • Bevrijdingslinde
  • Als twee druppels water
  • Joden in de wereld
  • Anton de kom
  • Gustav weler
  • Miep oranje
  • Nsb
  • Alwyn collinson
  • Film bankier
  • Imhoff
  • Disclaimer
  • Siert bruins
  • Asterdorp
  • Moos cohen
  • Joodse spelling
  • Videos
  • Toneelstuk anne
  • Kampen wo2
  • Hitlers laatste dag
  • Paul de groot
  • Kurt becher
  • Pater bleijs
  • Herman elteschool
  • Rob cohen
  • Portugese synagoge
  • Documentaire dedokwerker
  • Al hoesseini
  • Hitler leeft
  • Sonny boy
  • Les heritiers
  • Gemmeker
  • Grebbeberg
  • Gerrit van der veen
  • Johan van hulst
  • Walter suskind
  • Jakiw palij
  • Jodenhoek wandeling01
  • Unter bauern
  • Aanleiding tweede wereldoorlog
  • Bariloche
  • Saint soldiers
  • Erelijst gevallenen
  • Kerkstraat
  • Jo spier
  • Hollandsche schouwburg
  • Wo2 stakingen
  • Oorlogsschade
  • Kopgeld
  • Staatsgreep
  • De overval
  • Kamp prins bernhard
  • Verzetskruis
  • Kunstroof
  • Wilhelmus
  • Rapenburgerstraat
  • Februaristaking herdenking 2016
  • Getto
  • Stalag17
  • Aanslagen op hitler
  • Hitlerpensioen
  • Artis
  • Hans teengs gerritsen
  • D-day
  • 1945-1948
  • Onbekendegracht
  • Hendrik koot
  • Bom kinkerbuurt
  • Vaticaan
  • Bert vromen
  • Rode kruis
  • Demjanjuk
  • Jan koopmans
  • Rolls royce
  • De dokwerker
  • Joodse huizen
  • Joop wolff
  • Hollandia kattenburg
  • Tonny van renterghem
  • De dam
  • Heinrich boere
  • Excuses femke halsema
  • Rede wilhelmina 291943
  • Pieter gerbrandy
  • Aanklacht wo2
  • Dries riphagen
  • Stadsschouwburg
  • Fusillaties rozenoord
  • Erebegraafplaats
  • Zwarte front
  • Tijdlijn adolf hitler
  • Bombardementen amsterdam
  • Hans calmeyer
  • Generaal winkelman
  • Drie van breda
  • Hell and back
  • Longest day
  • Klokkenroof
  • Staalstraat
  • Joodse raad
  • Treblinka
  • Sobibor film
  • Bombardement rotterdam
  • Max leons
  • Karl donitz
  • Verzetsmuseum amsterdam
  • Medisch contact
  • Raoul wallenberg
  • Jodenhoek wandeling04
  • Elfstedentocht
  • Boy striped
  • Hitlers eigenaardigheden
  • Zwaar water
  • Mauthausen
  • Wo2 schande
  • Guns navarone
  • Polen
  • Jan zwartendijk
  • Nieuws archief 05
  • Mokums
  • Gebouw de bazel
  • Jodenhoek wandeling03
  • Red house report
  • Homos en nazis
  • Aha
  • Ravensbruck
  • Nieuws archief 09
  • Buchenwald hek zandvoort
  • Oorlogsmuseum
  • The pianist
  • Heydrich
  • Jacques van tol
  • Sink the bismarck
  • Anne frank verraden
  • Miep gies
  • Vliegtuigcrash amsterdam noord
  • Bureau opk
  • Concentratiekampen
  • Piet meerburg
  • Vernietigingskamp
  • Eva tas
  • Adolf van nol
  • Soldaat van oranje
  • Beethovenstraat
  • Duits bestuur
  • Maria altmann
  • Der hauptman
  • Onderduikers
  • Kolven
  • Gedenkplaat bloemgracht82
  • De ijssalon
  • Boys from brazil
  • Bom vanderpek
  • Huis annefrank merwedeplein
  • Auschwitz herdenking
  • Wo2 pamfletten
  • Fout omstreden
  • 1948 later
  • Philip mechanicus
  • Enigma
  • Politie amsterdam
  • Bet van beeren
  • Eerste film tweede wereldoorlog
  • Fotos kamp westerbork
  • Canada vrijstaat voor nazis
  • Tijdlijn tweede wereldoorlog
  • Jonkheer roel
  • Mussert
  • Straatnamen tijdens wo2
  • Nieuwezijds voorburgwal
  • Hongerwinter
  • Oproep06
  • Museumplein
  • Eagle landed
  • Albert speer
  • Het grote gebod
  • Nederlandsche unie
  • Aktion reinhard
  • Zweden
  • Pastorale
  • Neurenberg
  • Hoffmann
  • Schietpartij cs amsterdam
  • Nazi-artsen
  • Rosenstrasse
  • Joseph kolkman
  • Anne frank boom
  • Nederlands indie
  • Hans hirschfeld
  • Kellys heroes
  • Oorlogswinter
  • Arbeitseinsatz
  • Joep henneboel
  • Martin bormann
  • Ontjoden
  • Kinderen wo2
  • Schaduw overwinning
  • Bommen wo2
  • Marinus jansen
  • Reglement vva
  • Musical 40-45
  • Das boot
  • Bommenkaart amsterdam
  • Jodenkwartier
  • U-boot
  • Unbroken
  • Verzetsmonument
  • Fokker bombardementen
  • Bloemgracht82
  • Matzes
  • Ss vrouwen
  • Joodse synagoge
  • Wannsee
  • Dagboek vervolg
  • Goelag
  • Nu of nooit
  • Jom hashoa
  • Piet nak
  • Aanslag bevolkingsregister
  • Ben verzet
  • Jodentram
  • Jacob luitjens
  • Opsporing nazis
  • Index
  • Terdoodveroordeeld
  • Klokkenluider
  • Subkampen
  • Wo2 overpijnzing
  • Oorlogsverhaal frans
  • Dossiers openbaar 2021
  • Dagboek anne frank
  • Wo2 onderscheiding aanvragen
  • Moffen
  • Po box 1142
  • Barneveld groep
  • Jazzverbod
  • Auschwitz baby
  • Ans van dijk
  • Oproep03
  • Hannie schaft
  • Auschwitz
  • Theresienstadt
  • Hermans hetbehoudenhuis
  • Kamptaal
  • Namen monument
  • Tora
  • Son of saul
  • Geroofde meubels
  • Tante truus
  • Reve de avonden
  • Kristallnacht
  • Plaquette hb
  • Frieda belinfante
  • Cabr
  • Westerweelgroep
  • Nazis
  • Engelandvaarders
  • Tatoeage auschwitz
  • Oproep07
  • Anne frank
  • Plaats een steen
  • Kamp vught
  • Amsterdamse bos
  • Hoofdrolspelers wo2
  • Amsterdam wo2
  • Marnixstraat
  • Mengele
  • Jaap kaas
  • Jodenjacht
  • Oranjevrijbuiters
  • Pers tweede wereldoorlog
  • Operation amsterdam
  • Ajax
  • Het verzet
  • Wilhelmina
  • Geldnood herinneringscentra
  • Groep 2000
  • Negationisme
  • Pieter menten
  • Indische kwestie
  • Lou jansen
  • Ko stevense
  • Jose bosma
  • Davidster
  • Fiets inleveren wo2
  • Cross of iron
  • Oskar schindler
  • Bob scholte
  • Slobodan mitric
  • Karl lueger
  • Fosforbommen
  • Hitler
  • Marokkaanse joden
  • Schietpartij dedam
  • Riphagen
  • Wahler gosdek
  • Moffenmeiden
  • Meisje met rode haar
  • Oorlogsverhaal johan2
  • Begraafplaats oosterbeek arnhem
  • Surinaamse joden
  • Atoombommen japan
  • Verzetsherdenkingskruis
  • Annefrankstraat
  • Noodgeld
  • Bergen-belsen
  • Vichy
  • Casablanca
  • Nieuws
  • Walt disney
  • Walter rauff
  • Muziekroof
  • Horst schumann
  • Walter suskind film
  • Loe de jong
  • Oproep05
  • Jerrycan
  • Mirjam ohringer
  • Theo dobbe
  • Zwitserland
  • Karel bonnekamp
  • Holocaust museum
  • Nieuws archief 04
  • Aow oud gedienden
  • Inval familie frank
  • Nieuws archief 07
  • Sobibor
  • Shalom
  • Herdenkingen
  • Adolf hitler
  • Eduard veterman
  • Valkyrie
  • Oproep01
  • Hanns rauter
  • Stadhoudersbrief
  • Muhlberg
  • Deutsche reichsbahn
  • Ben bril
  • Aristides de sousa mendes do amaral e abranches
  • Plein 40-45
  • As onderwijzerhof
  • Scarlet black
  • Illegale parool
  • Majoor bosshardt
  • Come and see
  • Journalist venema
  • Pp groep
  • Tina strobos
  • Mein kampf
  • Zwarte soldaten
  • Verlies nederlanderschap
  • Oorlogsverhaal johan
  • Nieuwe kerkstraat
  • Defiance
  • Josef thorak
  • Duitse grond werd nederlands
  • Willem sassen
  • Duivenbrigade
  • Rapport niod amsterdam
  • Abraham puls
  • SHOAH documentaire
  • Carlton hotel
  • Boksschool olympia
  • Brug te ver
  • Huizenroof
  • Karel walet
  • Amsterdamse verzetshelden
  • Oproep02
  • Oskar groning
  • Silbertanne
  • Nederlandsche omroep
  • Ss nebenstelle
  • Jojo rabbit
  • Dachau
  • Hermans damokles
  • Atlas
  • Jodenhoek wandeling02