De Dokwerker

Hortusplantsoen

Als je vanaf het Waterlooplein komt en langs de Portugese Synagoge loopt passeer je op het Jonas Daniël Meijerplein de Dokwerker. Over de M.S. Vaz Diasbrug zie je links het Hortusplantsoen liggen.
Aan dit plein zijn twee dingen zeer bijzonder.

Aan het plantsoen waren meerdere scholen gevestigd, onder andere de de E.J. van Detschool op nummer 1, vernoemd naar een socialistische vakbondsman die in het interbellum het initiatief nam tot nijverheidsscholen. Na een school voor jongens werd aan het Hortusplantsoen een school voor meisjes gestart. Dit gebouw was al in gebruik als school.
Tijdens de oorlog werd van oktober 1941 tot en met september 1943 de Van Detschool aangewezen als Joodse school.
De Van Detschool school bestaat nog steeds maar niet meer op deze locatie.

Op nummer 2 zat de J.C. Ammanschool voor doven. Tijdens de oorlog werden dove kinderen en leerkrachten weggevoerd.

Hieronder een aantal foto's van het Hortusplantsoen, verderop meer over waarom dit plein nog meer bijzonder is en een bezoekje meer dan waard.

Monument voor dove Joden

Op 17 oktober 2010 werd er op het Hortusplantsoen een door voormalig verzetsstrijdster Truus Menger (overleden op 18 juni 2016) gemaakt herdenkingsmonument onthuld ter nagedachtenis aan door de Duitsers vermoorde dove Joden. De Stichting DovenShoah nam het initiatief voor dit herdenkingsmonument (link.)
De plek is gekozen vanwege de voormalige dovenschool J.C. Ammanschool, waarvandaan dove kinderen en leerkrachten zijn weggevoerd. Jaarlijks is er een herdenking.


Waarom aandacht voor dove Joden?
Dove Joden speelden een belangrijke rol in het sociaal-culturele leven binnen de dovengemeenschap, het is jammer dat er nooit aandacht is geweest voor deze groep, Stichting DovenShoah vraagt meer aandacht voor hen.
De J.C. Ammanschool was hier gevestigd van 1928 tot en met 1976, er werd les gegeven aan doven van alle geloven en gezindten. Alle Joodse leerlingen en leerkrachten werden opgejaagd door de nazi's en moesten onderduiken, de meesten werden opgepakt en op transport gezet. Bijna niemand keerde terug maar dat gold voor nagenoeg alle dove Joden.
Hitler maakte zijn volgelingen wijs dat doofheid erfelijk was en daardoor zouden doven inferieur zijn. Jaarlijks is er een herdenking aan het Hortusplantsoen.

Nagekomen

De publicatie van deze pagina maakte nogal wat los, er kwamen verhalen uit de Jordaan en andere buurten, maar ook direct gerelateerd aan het plantsoen. Ik haal er één uit:
"Als kind woonde en speelde ik in die buurt, eind zeventiger jaren was het plantsoen aan een nieuwe bestrating toe, er bleek een begraafplaats voor de deur te zijn geweest. Kinderen gaan nu eenmaal graag graven dus toen we 's avvonds in de opengebroken straat speelden kwamen we doodshoofden tegen, geen benul natuurlijk, dus speelden we er mee."

Dit soort verhalen komen vaker voor, of het om een begraaf- of om een fusilladeplaats gaat is niet altijd duidelijk.