De Dokwerker

De Dokwerker

Tijdens de bezettingsjaren (40-45) werden Joden steeds vaker geweerd van plekken waar tot voor de oorlog iedereen mocht komen. Trams, openbare gebouwen en zwembaden waren ineens verboden terrein voor Joden.
Toen ook de winkels en café's verplicht werden gesteld een bordje 'voor Joden verboden' op te hangen was de maat vol en gingen veel Amsterdammers in staking.

Februaristaking
Op 25 februari 1941 begon onder aanvoering van de CPN in Amsterdam het verzet tegen de Duitse bezetting van Nederland. Indirecte aanleiding tot de staking was de bezetting door de Duitsers en de ongemakken die dat met zich meebracht. Ook groeide de weerzin tegen de maatregelen van de Duitsers die met name tegen de Joden gericht waren.

De directe aanleiding waren razzia's in de Joodse wijk nadat op 19 februari 1941 de Duitsers IJssalon Koco in de Van Woustraat hadden opgerold omdat twee (Cahn en Cohn) uit Duitsland gevluchte Joden die deze winkel runden onderdak hadden gegeven aan leden van een knokploeg. De broers overleefden het niet.

Weetje01
Over de Amstel is een brug naar de beide broers vernoemd, 'de Ernst Cahn en Alfred Cohnbrug.'

Weetje02
Ernst Cahn was de eerste die door de nazi's op de Waaldorpervlakte zou worden gefussilleerd. Er zouden nog zeker 250 andere slachtoffers te betreuren zijn.

De staking duurde twee dagen maar de overmacht van de Duitsers was zo inmens dat er negen doden en meer dan twintig gewonden vielen. De staking wordt jaarlijks herdacht bij De Dokwerker.

Het beeld De Dokwerker
Dit bronzen beeld staat op het Jonas Daniël Meijerplein. Het stelt een staker voor, oftewel, de opstand van het volk tegen de autoriteiten.
Het in 1952 door Koningin Juliana onthulde beeld is gemaakt door Mari Andriessen in opdracht van de stad Amsterdam ter nagedachtenis aan de februaristaking van 1941. Voor de Dokwerker heeft Willem Termetz model gestaan.

Weetje
In 1970 moest het beeld verplaatst worden in verband met een herinrichting, toen het beeld terug werd geplaatst stond het ineens de andere kant op. De uitleg die daaraan gegeven werd was ietwat merkwaardig. Het beeld zou met de handen eerst richting het Waterlooplein (lees: richting de Jodenbuurt) hebben gestaan en later met de handen uiteen richting het Joods Historisch museum (JHM.)

Maar zoals je op de foto hieronder kunt zien is dat helemaal niet het geval, de foto is namelijk genomen voor het JHM.





De ware reden is dat tijdens de jaarlijkse herdenking de mensen uiteraard voor het beeld willen staan, aan de kant zoals het beeld stond was daar weinig ruimte voor, door het beeld 180 graden te draaien konden er veel meer mensen voor het beeld staan, zonder tot overlast te zijn voor het verkeer op het plein.

Beeld alsnog verplaatsen
Als het beeld naar achteren wordt geplaatst staat het wat verder weg van het Waterlooplein maar je kunt het dan wel zo plaatsen dat het zowel richting het JHM als het Waterlooplein kijkt. Ervoor kunnen dan nog meer mensen staan dan nu het geval is.
Ik zend een mailtje naar wat instanties en dan is het voor mij wel klaar, zo'n noodzaak is er niet. Ik vind het raar dat een gedenkteken met zijn 'kont' naar de Jodenbuurt staat, maar goed, er zijn wel ergere dingen in de wereld.
Naschrift: antwoord heb ik nimmer gekregen.

Tekst op de sokkel
Maandag 24 februari 1941
's Avonds om 6 uur spraken leden van de toen verboden communistische partij van Nederland hier 250 medeburgers toe.
Zij riepen op tot een proteststaking tegen het wegvoeren van meer dan 400 Joodse Amsterdammers door de Duitse bezetter.
De volgende ochtend brak de februaristaking (link) uit.

Herdenking om 16.45 uur
De jaarlijkse herdenking op 25 februari start rond 16.45 uur, de burgemeester richt steevast het woord en er is een gastspreker. In 2017 moest Burgemeester Van der Laan vanwege gezondheidsredenen verstek laten gaan, locoburgemeester Laurens Ivens van de SP verving hem op waardige wijze.
Om exact vijf uur luiden de klokken van de Zuiderkerk en de Mozes en Aäronkerk en worden er kransen, bloemstukken en bloemen gelegd. Er komen jaarlijks duizenden mensen op de herdenking af.

Horen is voelen
Het is moeilijk in te denken hoe het eraan toe ging tijdens de Tweede Wereldoorlog. Er zijn uiteraard veel foto's en video's bewaard gebleven. Maar geluid doet zoveel meer. Luister op DEZE SITE naar een aantal fragmenten.

OP DEZE PAGINA VAN DE DOKWERKER STAAT DE DOCUMENTAIRE 'DE DOKWERKER' VAN MARJOLEINE BOONSTRA