Russenoorlog
Texel is net als de rest van Nederland bezet door de Duitsers, het eiland maakt deel uit van de verdedigingslijn die moet voorkomen dat de geallieerden voet aan wal zetten
van het vaste continent.

Het is 1945, de oorlog loopt ten einde. Het zuiden van Nederland is albevrijd. Er bevinden zich Duitsers en hun strijdmakkers de Georgiërs op het eiland. De
Georgiërs verbleven eerst lange tijd in Frankrijk en ook nog eens anderhalf jaar in Zandvoort. Van daar worden zij door de Duitsers op 6 februari 1945 naar
Texel gestuurd. Twee maanden later, op donderdag 5 april 1945, geven de Duitsers de order om de volgende morgen van het eiland te vertrekken om ingezet
te worden tegen de geallieerden in Oost-Nederland.
De Georgiërs zitten tussen twee vuren in. Ze weten dat de Russen in het Oosten oprukken en zijn bang dat zij in de Sovjet-Unie als landverraders zullen worden
gezien. Daarop nemen zij een voor Texel dramatisch besluit, ze komen in opstand tegen de bezetter.
Eerst iets over de situatie op Texel. De Duitsers hebben geen kind aan de 7.000 eilandbewoners, er wonen nauwelijks Joden en in feite laat het de bewoners en de bezetter
koud wat er op het vaste land gebeurt. De vaste bewoners leven van de visserij en de landbouw, het toerisme staat in de kinderschoenen. De ongeveer 800 Georgische
overlopers naar het Duitse leger hebben de opdracht het eiland te bewaken.
De Georgiërs en de Texelaars kunnen het goed met elkaar vinden, er vinden tal van activiteiten plaats die zij samen organiseren. Aan de innige band komt een einde als
de Georgiërs besluiten zich tegen de Duitsers te keren en hun bevelen niet langer op te volgen. De Duitsers zijn woedend en sturen troepen naar het eiland.
De opstand wordt met zwaar materieel de kop ingedrukt, hierbij vallen rond de duizend slachtoffers onder de Duitsers (530), Georgiërs (410) en Texelaars (100.) Over
de Russenoorlog is een documentaire gemaakt waarin ooggetuigen aan het woord komen.
Pijnlijk wordt duidelijk dat er tussen de Texelaren tweespalt is ontstaan na de 'bevrijding' door de Georgiërs, want een deel van het eiland was blij met de opstand
tegen de Duitsers, een ander deel had de Georgiërs liever naar het front zien vertrekken, ook al had men een goede band met de Duitsers en de Georgiërs.
Texel werd wel 'het brave eiland'genoemd.
Het laatste slagveld van Europa
De opstand begon in de nacht van 5 op 6 april 1945 en eindigde pas op 20 mei 1945, meer dan twee weken na het einde van de Tweede Wereldoorlog, het Canadese
leger kwam toen op Texel aan.

Bij de gevechten die zes weken duurden verloren de Georgiërs steeds meer terrein. Het laatst werd er gevochten rond de vuurtoren bij De Cocksdorp. Nadat de opstand
was neergeslagen kamden de Duitsers het eiland uit, op zoek naar overgebleven tegenstanders. Dit was dus al ruim nadat de strijd in heel Europa gestreden was
en de Duitsers zich onvoorwaardelijk hadden overgegeven.
Enkele honderden Georgiërs konden zich bij Texelaren verbergen en zo de Duitse razzia's overleven. 'Europa's laatste slagveld' werd op 20 mei door de
Canadezen bevrijd.
Deze versie van de gebeurtenissen behoeft nuance. De Texelaren wisten vóór 5 april wat er te gebeuren stond, de band met de Georgiërs was goed, vooral
de meisjes waren gecharmeerd van de grote sterke kerels. Er wonen op Texel nog altijd nazaten van gevallen strijders die een avontuurtje hadden met dames van
het eiland.
De afspraak onder de Georgiërs was dat zij een sein zouden krijgen in de vorm van een vuurpijl vanuit Den Burg dat midden op het eiland ligt. Vooraf was bepaald
wie waar naar toe zou gaan om Duitsers de strot af te snijden. Dit gebeurde letterlijk want munitie was er nauwelijks. Naderhand wel, want wapens en kogels werden
buitgemaakt op de Duitsers.
Tijdens de actie lukte het de Georgiërs niet alle Duitsers te vermoorden, twee strategische plaatsen waren door de Duitsers ondermijnd en twee Duitsers wisten van het
eiland te komen en de leiding te waarschuwen waarop er meer troepen werden gestuurd. De Georgiërs trokken zich deels terug in het bos waar het voor de Duitsers lastig was
om hen op te sporen.
Maar ook verstopten de Texelaren veel Georgiërs. Dat de Canadezen het eiland kwamen bevrijden is ook niet geheel juist. Slechts een enkele Canadees zette inderdaad
vaste voet aan wal van het eiland. Twee dagen daarvoor was het de Duitsers al duidelijk dat heel Europa ontzet was en dat zij kansloos waren.
Na de oorlog
De Georgiërs gingen op 17 juni 1945 terug naar Rusland waar zij werden aangehouden wegens landverraad. Zij hadden van de Nederlanders en de Canadezen
aanbevelingsbrieven meegekregen, die mochten niet baten. In 1972 werden de verantwoordelijke Duitse officieren voor het gerecht gedaagd maar niet veroordeeld.
De commandant (Eirch Neumann) die de slachtingen op het eiland leidde werd nimmer vervolgd en stierf in vrijheid in Duitsland in 1976.
De Georgiërs verging het minder goed. Zij dienden hun wapens in te leveren wat zij aanvankelijk weigerden, zij wilden naar huis en in ruil voor geloodfsbrieven
gingen zij ongewapend. Velen van hen kwamen in Siberische werkkampen terecht.
Tussen de Georgiërs en de Texelaren is het nimmer echt goed gekomen, er zijn daartoe wel pogingen ondernomen, onder andere door de Georgische president
die de ruim vier honderd Georgische graven op Texel bezocht. Ook werd er een reis naar Georgië georganiseerd waar niet veel belangstelling voor was. De doorsnee
Texelaar neemt de Georgiërs de gebeurtenissen kwalijk. In de documentaire wordt herhaaldelijk gezegd dat Texel pas veranderde door de opstand van de
Georgiërs op 6 april 1945 en niet door de bezetting door de Duitsers in mei 1940.
Documentaire
De documentaire 'De Russenoorlog' ging op 21 november 2009 in premiêre op het Internationale Documentaire Filmfestival IDFA, Amsterdam en werd in 2010 uitgezonden
door RTV Noord-Holland.
Je kunt hem hier helemaal bekijken.
Website over de Russenoorlog
Er is een geweldige website over de periode 40 - 45 op het eiland Texel. Daar kun je een tijdlijn bekijken en de interviews met overlevenden. De Russenoorlog kostte veel Texelaren
onnodig het leven.
Deze 'vergeten' oorlog wordt goed in beeld gebracht op de website, klik ervoor
HIER.
Luchtvaart- en oorlogsmuseum Texel
In het museum is een permanente tentoonstelling te zien over de gebeurtenissen.
Luchtvaart- en orlogsmuseum Texel
Postweg 126
1795 JS De Cocksdorp (Texel)
Tel: 0222 - 311689
Opstand op Texel
Auteur Gerbrand Fenijn, uitgegeven in 1999
Gebrand schreef het verhaal op van twee jongens. Het boek is makkelijk leesbaar en telt 118 bladzijden. Een korte samenvatting van het boek:
Jef is een jaar of twaalf en heeft een Joods vriendje, Dolf, die een zus, Erna, heeft. Samen trekken ze de stad in, wat eigenlijk niet mag want de twee Joodse kinderen
lopen daar groot gevaar. Jef weet daar uiteraard niets van. Hij gaat voor een paar weken naar Texel en hoort bij terugkomst dat zijn vriendjes er niet meer zijn, hij vreest
het ergste, maar kan niets doen.
Met zijn familie gaat Jef op een gegeven moment terug naar Texel waar hij bij toeval Dolf en later ook Erna, tegenkomt. En dan lijkt er aan de veilige haven voor de kinderen
een einde te komen als de Georgiërs in opstand komen tegen de Duitsers.
OPSTAND OP TEXEL is gebaseerd op een waar gebeurd verhaal.