De Dokwerker

De Tweede Wereldoorlog met een link naar Amsterdam


Door de ogen van Ben Verzet

Bosplan

Het Amsterdamse Bos (grotendeels in Amstelveen, maar de gemeente Amsterdam is eigenaar en beheerder) is bedoeld om lucht, ruimte en groen te bieden aan Amsterdammers die doorgaans op drie hoog achter zitten. Als je meer wilt lezen over het bos anno nu surf je naar MokumsNL, hier op De Dokwerker behandel ik de oorlogsjaren.

Boschplan (Bosplan) wordt Amsterdamse bos

Onder premier Colijn brak in de dertiger jaren een grote crisis uit, niet dat hij daar veel aan kon doen, maar hij kreeg wel te maken met een enorm leger aan werklozen. De burgers morden dat er geen werk was en toen de uitkeringen ook nog eens verlaagd werden braken er onlusten uit. Zo ook in de Amsterdamse Jordaan.
Een monument op de Noordermarkt (Jordaanoproer) herinnert daar nog aan, dit is het opschrift:


Colijn besloot werklozen te stimuleren door gemeenten een financiële ondersteuning te geven als ze werklozen in konden zetten voor zogenaamde werkverschaffingsprojecten. Uit deze periode dateren grote openbare werken zoals het Amsterdamse Bos, waarvan de aanleg in 1934 van start ging.

Eerbetoon
Op de Grote Speelweide werd in 1980 als eerbetoon een kruiwagen geplaatst, een kopie van de kruiwagens die door de arbeiders werden gebruikt. Een plaquette vlakbij de kruiwagen vertelt de geschiedenis van de werkverschaffing.

Nationaal Dachau Monument
Tijdens de oorlog werd het werk op een steeds lager pitje gezet, maar de nazi's zagen wel brood in het bos en richtten er in 1942 verscheidene werkkampen in waarbij Joden en niet-Joden gescheiden werden. Ze veranderden de naam van Boschplan in Amsterdamse Bos. Een grote Dachaumonument Amstelveen groep Joden moest kanalen graven, toen het werk erop zat werden ze opgehaald met trucks en afgevoerd naar vernietigingskampen, waaronder Dachau.
In 1996 is ter nagedachtenis aan hen het Nationaal Dachau Monument onthuld.

Anne Frank
In 2009 plantte de gemeente samen met de Anne Frank Stichting een stek van de Anne Frankboom die achter het Anne Frankhuis heeft gestaan en daar omwaaide. Anne zag vanuit haar onderduikadres aan de Prinsengracht de kastanjeboom staan.

Weetje
De Anne Frankstichting werd verweten hypocriet te zijn en alleen activiteiten te willen ontplooien die geld opleveren. Een verwijt wat ik wel vaker hoor, ook vanuit de Amsterdamse Joodse gemeenschap. De Joden zien het Anne Frankhuis als symbool voor één Jodin die is omgekomen terwijl de Hollandsche Schouwburg (link) juist meer gaat over het leed dat alle Joden is aangedaan.
Maar goed, de verwijten betreffen het samen met de gemeente planten van stekjes in het Amsterdamse Bos, als De Anne Frankhuis dit al doet zou het dat alleen moeten doen. Maar het steekt de Joodse gemeenschap ook dat de Anne Frankstichting destijds akkoord is gegaan met het kappen van de kastanjeboom toen de gemeente dat voorstelde.

Pas toen er uit binnen- en buitenland veel kritiek kwam werd de boom gespaard en gestut. Uiteindelijk viel hij toch om, maar daar waren geen mensenhanden aan te pas gekomen. Sinds 2011 groeien er uit de resten weer nieuwe spruiten.

Bomen voor de kachel
Tijdens de hongerwinter gingen veel Amsterdammers hout hakken in het Amsterdamse Bos voor hun kachels. Er was nauwelijks iets te eten en hout of kolen waren er niet, terwijl de winter van 1944 erg koud was.

Jaarlijkse herdenking
Bij het Dachau Monument Bos worden ieder jaar op 28 april de slachtoffers herdacht die in het Duitse vernietigingskamp om het leven kwamen. Onder anderen oud-gevangenen en nabestaanden zijn dan aanwezig, evenals de Burgemeester van Amsterdam.

...lees hier meer over de werkkampen in het Amsterdamse Bos...

Geschiedenis Amsterdamse Bos

1927 Jac. P. Thijsse doet voorstellen om meer groen te creëeren
1928 Besluit gemeenteraad van Amsterdam voor aanleg Amsterdamse Bos
1931 Boschplan (ontwerp van Cornelis van Eesteren en Jacoba Mulder)
1934 Start met het uitgraven van de Bosbaan
1938 De eerste Joden worden tewerkgesteld
1941 Joden komen in aparte ploegen van de niet-Joden te werken
1942 Het regime wordt strenger en de Jodne moeten harder werken
1943 Ook half-Joden worden verplicht te gaan werken in de kampen, de meeste vol-Joden zijn dan al op transport gesteld
1944 Veel bomen werden tijdens de hongerwinter gekapt voor de verwarming
1947 Boschplan wordt 'Het Amsterdamse Bos'
1970 De laatste bomen werden door schoolkinderen gepland waarmee Boschplan gereed kwam
1999 De Schinkelpolder wordt drooggelegd en toegevoegd aan het Bos en krijgt de naam Schinkelbos

Ben Verzet

Per e-mail kun je mij altijd een vraag stellen.
Email De Dokwerker (Ben Verzet)

Alle onderwerpen van De Dokwerker

Saving private ryan Dirty dozen Ingezonden In oorlog Februaristaking Wiedergutmachung Auschwitz charlatan Foute bedrijven Jaap van velzen Oorlogsdoden Nazis zuid-amerika Zwartboek Kipp Japanse schindler Katyn Interneringskampen amsterdam Jodenmanussie Berchtesgaden Joodse invalide Ns Gaarkeukens Amsterdammers Reguliersgracht Hendrik zeeman Ovenbouwers Linie crossers Nvm Fotos Schwabmunchen Patton Ben strik Rudolf hess Dodenherdenking Speech koning dodenherdenking 2020 Bart de kok Denemarken Cs-6 Lindemans kingkong Oorlogsverhaal leo Verkrachting Nieuws archief 08 Schindlers list Casa inalco Belastingen Het parool Bridge kwai Nieuws archief 06 Der untergang Conspiracy Overlevende auschwitz Bevrijdingsdag Burgemeester amsterdam wo2 Adressen Ggz Kamp amersfoort Russenoorlog George patton Great escape Jordaan oproer Raffle Diaspora Laatste woorden mussert Titus brandsma Meer kampen wo2 Westerbork Johan heesters Noorder begraafplaats Efraim zuroff Nieuws archief 01 Termen tweede wereldoorlog Francisco boix Kadaster Contact Velser affaire De bezem Waalsdorpervlakte Nederlandsindie C en a Columns tweede wereldoorlog Oproep Oorlogsverhalen Hortusplantsoen Lippmann rosenthal Yad vashem Odessa Jeane zwinkels Radio oranje Prins bernhard Nieuws archief 03 Schietpartij marnixstraat Voortvluchtige oorlogsmisdadigers Pontonbrug Frieda menco Klaas faber Oorlogsfilms Duits verzet Fusilladeplaats weteringcircuit Schietpartij 7mei amstelveenseweg Wally van hall Fritz bauer Boeren Bloeme evers-emden Darkest hour Putdeksels wandeling noord Oproep04 Project siege Inglourious basterds Goudroof Roma sinti Schaduwkade Niod Lodewijk ernst visser Tatra t87 Bontroof Base Harry verheij De aanslag harry mulisch Werkstuk Oorlogshelden Zalman gradowski Bevrijdingslinde Als twee druppels water Joden in de wereld Anton de kom Gustav weler Miep oranje Nsb Alwyn collinson Film bankier Imhoff Disclaimer Siert bruins Asterdorp Moos cohen Joodse spelling Videos Toneelstuk anne Kampen wo2 Hitlers laatste dag Paul de groot Kurt becher Pater bleijs Herman elteschool Rob cohen Portugese synagoge Documentaire dedokwerker Al hoesseini Hitler leeft Sonny boy Les heritiers Gemmeker Grebbeberg Gerrit van der veen Johan van hulst Walter suskind Jakiw palij Jodenhoek wandeling01 Unter bauern Aanleiding tweede wereldoorlog Bariloche Saint soldiers Erelijst gevallenen Kerkstraat Jo spier Hollandsche schouwburg Wo2 stakingen Oorlogsschade Kopgeld Staatsgreep De overval Kamp prins bernhard Verzetskruis Kunstroof Wilhelmus Rapenburgerstraat Februaristaking herdenking 2016 Getto Stalag17 Aanslagen op hitler Hitlerpensioen Artis Hans teengs gerritsen D-day 1945-1948 Onbekendegracht Hendrik koot Bom kinkerbuurt Vaticaan Bert vromen Rode kruis Demjanjuk Jan koopmans Rolls royce De dokwerker Joodse huizen Joop wolff Hollandia kattenburg Tonny van renterghem De dam Heinrich boere Rede wilhelmina 291943 Pieter gerbrandy Aanklacht wo2 Dries riphagen Stadsschouwburg Fusillaties rozenoord Erebegraafplaats Zwarte front Tijdlijn adolf hitler Bombardementen amsterdam Hans calmeyer Generaal winkelman Drie van breda Hell and back Longest day Klokkenroof Staalstraat Joodse raad Treblinka Sobibor film Bombardement rotterdam Max leons Karl donitz Verzetsmuseum amsterdam Medisch contact Raoul wallenberg Jodenhoek wandeling04 Elfstedentocht Boy striped Hitlers eigenaardigheden Zwaar water Mauthausen Wo2 schande Guns navarone Polen Jan zwartendijk Nieuws archief 05 Mokums Gebouw de bazel Jodenhoek wandeling03 Red house report Homos en nazis Aha Ravensbruck Nieuws archief 09 Buchenwald hek zandvoort Oorlogsmuseum The pianist Heydrich Jacques van tol Sink the bismarck Anne frank verraden Miep gies Vliegtuigcrash amsterdam noord Bureau opk Concentratiekampen Piet meerburg Vernietigingskamp Eva tas Adolf van nol Soldaat van oranje Beethovenstraat Duits bestuur Maria altmann Der hauptman Onderduikers Kolven Gedenkplaat bloemgracht82 De ijssalon Boys from brazil Bom vanderpek Huis annefrank merwedeplein Auschwitz herdenking Wo2 pamfletten Fout omstreden 1948 later Philip mechanicus Enigma Politie amsterdam Bet van beeren Eerste film tweede wereldoorlog Fotos kamp westerbork Canada vrijstaat voor nazis Tijdlijn tweede wereldoorlog Jonkheer roel Mussert Straatnamen tijdens wo2 Nieuwezijds voorburgwal Hongerwinter Oproep06 Eagle landed Albert speer Het grote gebod Nederlandsche unie Aktion reinhard Zweden Pastorale Neurenberg Hoffmann Schietpartij cs amsterdam Nazi-artsen Rosenstrasse Joseph kolkman Anne frank boom Nederlands indie Hans hirschfeld Kellys heroes Oorlogswinter Arbeitseinsatz Joep henneboel Martin bormann Ontjoden Kinderen wo2 Schaduw overwinning Bommen wo2 Marinus jansen Reglement vva Das boot Bommenkaart amsterdam Jodenkwartier U-boot Unbroken Verzetsmonument Fokker bombardementen Bloemgracht82 Matzes Ss vrouwen Joodse synagoge Wannsee Dagboek vervolg Goelag Nu of nooit Jom hashoa Piet nak Aanslag bevolkingsregister Ben verzet Jodentram Jacob luitjens Opsporing nazis Index Terdoodveroordeeld Klokkenluider Subkampen Wo2 overpijnzing Oorlogsverhaal frans Dossiers openbaar 2021 Dagboek anne frank Wo2 onderscheiding aanvragen Moffen Po box 1142 Barneveld groep Jazzverbod Ans van dijk Oproep03 Hannie schaft Auschwitz Theresienstadt Hermans hetbehoudenhuis Kamptaal Namen monument Tora Son of saul Geroofde meubels Tante truus Reve de avonden Kristallnacht Plaquette hb Frieda belinfante Cabr Westerweelgroep Nazis Tatoeage auschwitz Oproep07 Anne frank Plaats een steen Kamp vught Amsterdamse bos Hoofdrolspelers wo2 Amsterdam wo2 Marnixstraat Mengele Jaap kaas Jodenjacht Oranjevrijbuiters Pers tweede wereldoorlog Operation amsterdam Ajax Het verzet Wilhelmina Groep 2000 Negationisme Pieter menten Indische kwestie Lou jansen Ko stevense Jose bosma Davidster Fiets inleveren wo2 Cross of iron Oskar schindler Bob scholte Slobodan mitric Karl lueger Fosforbommen Hitler Marokkaanse joden Schietpartij dedam Riphagen Wahler gosdek Moffenmeiden Meisje met rode haar Oorlogsverhaal johan2 Begraafplaats oosterbeek arnhem Surinaamse joden Atoombommen japan Verzetsherdenkingskruis Annefrankstraat Noodgeld Bergen-belsen Vichy Casablanca Nieuws Walt disney Walter rauff Muziekroof Horst schumann Walter suskind film Loe de jong Oproep05 Jerrycan Mirjam ohringer Theo dobbe Zwitserland Karel bonnekamp Holocaust museum Nieuws archief 04 Aow oud gedienden Inval familie frank Nieuws archief 07 Sobibor Shalom Herdenkingen Adolf hitler Eduard veterman Valkyrie Oproep01 Hanns rauter Stadhoudersbrief Muhlberg Deutsche reichsbahn Aristides de sousa mendes do amaral e abranches Plein 40-45 As onderwijzerhof Scarlet black Illegale parool Majoor bosshardt Come and see Journalist venema Pp groep Tina strobos Mein kampf Zwarte soldaten Verlies nederlanderschap Oorlogsverhaal johan Nieuwe kerkstraat Defiance Josef thorak Duitse grond werd nederlands Willem sassen Duivenbrigade Abraham puls SHOAH documentaire Carlton hotel Boksschool olympia Brug te ver Huizenroof Karel walet Amsterdamse verzetshelden Oproep02 Oskar groning Silbertanne Ss nebenstelle Jojo rabbit Dachau Hermans damokles Atlas Jodenhoek wandeling02 Sociaal Realisme