De Dokwerker

Nederlanders in verzet

Het verzet in Nederland bestond uit een links en een rechts deel, de Communisten waren veel beter georganiseerd dan de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten zoals het rechtse blok heette. Later werd dat Binnenlandse Strijdkrachten, omdat de afkorting NBS teveel op NSB leek.

Rond de Februaristaking (link) wordt vaak gemeld dat het de enige staking was tegen de Duitsers, er wordt dan wel eens bij gezegd 'tegen de anti-joodse maatregelen', maar was niet alles anti Joods? Maar dan nog, er waren eerder al stakingen en wie herinnert zich niet de grote treinstaking van 1944 die maanden duurde en ervoor zorgde dat de Duitsers steeds wanhopiger werden.

Veel Joden waren toen al weggevoerd en vergast, slechts enkelen kwamen terug. Maar vaak wordt vergeten dat er tot aan het einde van de oorlog rond de 35.000 Joden ondergedoken bleven.

Daaom wil ik enkele gebeurtenissen noemen die duiden op verzet tegen de Duitsers.

Stakingen tijdens de Tweede Wereldoorlog

Studentenstaking | Delft | 1940
Als je het over de grote staking hebt, denk je aan de Februaristaking, toch was het enkele maanden eerder al raak in Delft. Op 23 november wilden studenten hun steun betuigen aan een Joodse professor (Josephus Jitta) omdat hij ontslagen werd door de Duitsers. De toegang werd hen ontzegt waarna de studenten op maandag 25 en dinsdag 26 november 1940 staakten.
De staking kwam voor de Duitsers totaal onverwachts en werd een groot succes.

Professorenstaking | Leiden | 1940
Het protest van de studenten in Delft staat niet op zichzelf. Gelijk met het ontslag van Joodse leraren werd er een andere anti-joodse maatregel door de nazi's afgekondigd. Iedereen in overheidsdienst moest een Ariërverklaring tekenen, kortom, lerearen moesten verklaren dat ze geen Jood waren.
Daarop gingen op 26 november 1940 twee professoren aan de universiteit van Leiden in staking. Uiteindelijk werden er toch tien docenten ontslagen.

Metaalstaking | Amsterdam Noord | 1941
Arbeiders in de metaal in Amsterdam Noord vreesden verplichte tewerkstelling in Duitsland, daarop waren er her en der kleine werkonderbrekingen totdat er op 17 februari 1941 een grote metaalstaking uitbrak.
De Duitsers zwichtten, want de uitzending naar Duitsland was van de baan.

Februaristaking | Amsterdam | 1941
...lees hier verder...

April Meistaking | Melkstaking | Twente | 1943
De 'Arbeitseinsatz' was wederom aanleiding om de straat op te gaan, ook oud-militairen dienden zich te melden. In het oosten van het land werd in een aantal textielfabrieken het werk neergelegd. Veel boeren lieten hun melk weglopen in sloten zodat er niets meer geleverd kon worden aan de fabrieken.
Ook in een aantal Limburgse mijnen werd het werk onderbroken, de kerk had hiertoe opgeroepen. Omdat er in het westen niet gestaakt werd bloedde het verzet letterlijk en figuurlijk dood, want de Duitsers stelden tachtig stakers tot voorbeeld door hen dood te schieten.

Spoorwegstaking | Landelijk | 1944
De langste staking tijdens de Tweede Wereldoorlog kwam op gang nadat het zuiden al bevrijd was. De Duitsers gaven niet op en hielden het Noorden van ons land in een ijzeren greep. De gedachte was dat als de Duitsers afgesneden werden van voedsel, zij wel op zouden geven. Niets was minder waar, want de staking begon in september en duurde voort tot bevrijdingsdag, ruim een half jaar later

Een half jaar eerder nog deed het verzet een dringend beroep aan de NS om zich aan te sluiten bij de Melkstaking, maar daaraan werd geen gehoor gegeven. Dit keer was het anders. Verschil met de eerdere oproep was het uitblijven van steun van de Koningin, die zweeg. Een half jaar later was dat anders, toen stuurde Radio Oranje een bericht naar buiten waarna 30.000 werknemers van de NS weél het werk neerlegden.

Het effect was er, de Duitsers moesten veel tijd en geld steken in eigen treintransporten, maar er was ook een keerzijde, de hongerwinter (link) brak uit.